كورد دەبێت یەكگرتوو بێت لە ئاست ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی، هێزە نێونەتەوەیی و ناوچەییەكاندا

وتووێژی ڕادیۆ كورد تریبوناڵ لەگەڵ هاوڕێ ئەبووبەكر مودەڕسی، ئەندامی دەفتەری سیاسیی كۆمەڵە

پرسیار: تا ئێستا زۆرینەی حیزبەكانی كوردستانی ڕۆژهەڵات بۆ چارەسەریی پرسی نەتەوەیی داوای فێدڕاڵیزم دەكەن لە ئێرانێكی دێمۆكرات و سێكۆلاردا، بۆ لێك حاڵیبوون و ڕێكەوتن لەگەڵ نەتەوەكانی دیكەی ئێران سەبارەت بە چۆنیەتی ئەو هاوبەشیە لە ئێرانی داهاتوودا ئایا نوێنەرانی حیزبەكانی كوردستانی ڕۆژهەڵات بۆیان هەیە لەگەڵ حزبەكانی دیكە، مەبەست خەڵكی غەیرە كورد، وەكوو فارس، دانیشن و ڕێبكەن؟
وڵام: نە بۆیان هەیە بەڵكوو دەبێت ئەوكارە بكەن. ئەگەر نەیكەن پێم شتێكی زۆر سەیرە، واتاكەی ئەوەیە هەر خەبات ناكەن، دانیشتوون و داخوازییەك مەترەح دەكەن و پاڵیان داوەتەوە لەماڵی خۆیان، ئەگەر بیانەوێ خەبات بكەن بۆ ئەو مافە، بۆ ئەوەی كە كورد مافی هەبێت لەناو كیانێكی فیدڕاڵی و بەدوای ئەوەشدا مافی كیانێكی سیاسیی خۆجێیی هەبێ دەبێت خەباتی بۆ بكەن، بەڵام مادام فێدڕالیزمی دەوێ واتای ئەوەیە كە یەكەم، دەبێ لەگەڵ بزوتنەوەی سەرتاسەری تەعامول بكات جا كە بزوتنەوەی سەرتاسەری دەڵێم، هەم بزوتنەوەی سەرتاسەریی ئێران بەمانای دەقیقی كەلیمە و هەم هەموو نەتەوەكانی دیكەی. ئێران وڵاتێكی فرەچەشنە و فرەنەتەوەیە، دەبێت تەعامولیان لەگەڵ بكرێ، هەروەها واتای ئەوەیە بۆ دێمۆكراسی لە ئێران خەبات بكەن، چونكە فێدڕاڵیزم تا ڕادەیەك، ئاستێك، پلەیەك لە دێمۆكراسیە ناتوانی تۆ داوای فێدڕاڵیزم لە حكومەتێكی ئیستبدادی و دیكتاتۆری بكەیت. زەحمەتە و لە ئێستای ئێراندا ناگونجێ، دەكرێ لە وڵاتێكی وەك ئێران، كۆماری ئیسلامی، وڵاتێكی قەدیم، مەسەلەن لە عێراق كە سەدام حسێنی تێدا بوو كورد مافی فیدڕاڵی و خۆجێیی هەبێ؟ ناكرێ چون ئەو حەق و ماف ئازادییە بە هەموو خەڵكی وڵاتەكە نادرێت چ جای ئەوەی بدرێ بە كورد بۆیە مەسەلەی دێمۆكراسی و خەبات بۆ دێمۆكراسی لە ئێران و خەبات بۆ وڵاتێكی سێكۆلار خەباتێك نین كە بچێتە گیرفانی خەڵكی غەیرە كورد، بەڵكوو هەمووی دەچێتە گیرفانی كوردەوە. كەواتە، پێم سەیرە هەندێكجار دەنگی ئاوا دەبیسترێ، من بە كاڵفامیی سیاسیی دەزانم مەگەر كەسێكی بێ كە غەرەز و مەرەزێكی هەبێت كە گوایە ئەوە هەڵەیە بۆ دێمۆكراسی لە ئێران هەوڵ بدەی ئەوە دەچێتە گیرفانی ئەوان و ئەوە بۆ ئێرانیە و بۆ كورد نیە؛ نا، كورد لە هەمووكەس زیاتر دێمۆكراسیی پێویستە و لە هەمووكەس زۆرتر و نەتەوەی پلە ئەوەڵە بۆ دێمۆكراسی لە ئێران. بۆیە هەر شتێكی لەئێران دەگوزەرێ، هەر ڕوداوێك بەسەر ئێراندا دێت بەئێمەش مەڕبووتە وەكوو كورد مادام فێدڕاڵیزممان دەوێ چونكە بەڕاستی بەمانای پێكەوە ژیانە چ پێت خۆش بێت چ پێت خۆش نەبێت. تەنانەت وڵاتێك كە بە جۆرێك لە جۆرەكان سەربەخۆیی بوێ و هەول بدات بۆ پێكهێنانی دەوڵەتێكی سەربەخۆ هەر لەگەڵ ئەو وڵاتەی كە پێشتر تێیدابوو دەبێتە جیران، تەنانەت لەو حاڵەشدا بۆی موهیمە ناڵێم دەبێتە ئەركی، بەڵام بۆی موهیمە كە وڵاتە جیرانەكەی وڵاتێكی دێمۆكراتیك بێت و لە شەڕ و شتی‌وا بەرگری بكات و بتوانن بە ئاشتی بژین بەیەكەوە.
پرسیار: بەڵام پرسیارێك هەیە دەڵێت باشە لەگەڵ كام ئۆپۆزیسیۆن دەبێت دانیشی؟ بڕێك پرسیار هاتووە دەڵێ هەندێك لەو ئۆپۆزیسیۆنانە هەر جێگە و پێگەی كۆمەڵایەتییان نییە، بۆ لەگەڵیان دەبێت دانیشین؟ و بەشێك لەوانە ئۆپۆزسیۆنێكن كە ناوەندگەران وە حازر نین بەهیچ جۆرە دابەشكردنی دەسەڵات لە ئایندەی ئێراندا؟
وڵام: پرسە بنەڕەتییەكە دانیشتن نییە، ئەسڵەن دانیشتنێك نەكراوە، یەك دانیشتن كراوە ئەویش لەگەڵ شۆرای دێمۆكراسیخوازانی ئێرانی كە تەبەرزەدیی تێدابوو، كەسێكی خەباتكار و زۆر ژیانی لە زیندانەكانی كۆماری ئیسلامیدا بووە و یەكێك لە ناسراوترین سەركردەكانی بزووتنەوەی كرێكاری تێدابوو، ئێمەی تێدابووین، حزبی دێمۆكراتی كوردستانی تێدابوو، ئەوە بەڵێ دانیشتنێك بوو كە تێیدا شتێك ئیمزا كراوە، باقیەكەی هەرچی هەیە جۆرێك تەعامولە. جاری وایە بانگت دەكەن بۆ ئەوەی تێبگەن لە زمانی خۆت كە كورد چی دەوێ، ڕەنگە جاری وایە بانگت بكەن بۆ ئەوەی تۆ قسەی خۆت بكەی ئەوانیش بەربەرەكانێت بكەن، قەی ناكات تۆ زۆر لە خۆت دڵنیایت و پێتوایە قسەكانت مەنتقین و وڵامت هەیە بڕۆ قسەی خۆت بكە وڵامیشیان دایەوە تۆ ڕوونی بكەوە و لەسەر قسەی خۆت ڕاوەستە، مەسەلە ئەوەیە تەنانەت لەو وتار پێشكەش‌كردنانە و بەشداری لەو تەجەموعانە بتوانی بەڕاشكاوی بەبێ نیگەرانی و بەبێ دڵەڕاوكێ لە مافەكانی خەڵكی كورد دیفاع بكەی؛ ئێمە لەو بارەوە كارنامەیەكی شكۆدارمان هەیە، كارنامەیەكی بێ‌عەیبمان هەیە. دووهەم، ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی وەزعی باش نیە، كەس ناڵێ ئۆپۆزیسێونێكی بەهێز هەیە. ئۆپۆزیسیۆن بەمانای كەسانێك كە تەحەولخاهن، گۆڕانكاریی قووڵیان دەوێ لە سیستمی سیاسیی ئێراندا یا سەرنگونیخوازن، بەڵام هەرچی هەیە ئەوەیە ئیتر ئەگەر هەندێك خەڵكی بیرمەند و جۆرێك كۆنە سیاسیی ئێرانی لە جێگەیەك كۆبوونەوە، بچۆ قسەیان بۆ بكە. قسە ڕووبەڕووی موافقان مانای نیە، ئەوە موافقتە ئیتر لەگەڵتە، ڕێك لەو جێگایەدا مانادارە كە دژبەرت بێ و بچی قسەی بۆ بكەی و دیفاع بكەی لە مافی خەڵكی كورد و بە مانای واقعی نوێنەرایەتیی گەلەكەی خۆت بكەی.
پرسیار: با ڕاشكاوانەتر قسە بكەین، لەو كۆبوونەوانەدا ئاڵای ئێران بە شێر و خورشیدەوە داندراوە، ئایا دەكرێت كە ئێمە لەگەڵ ئەوان دانیشین كە ئەو ئاڵایان داناوە؟
وڵام: ئەمەی شێر و خورشیدیان داناوە من زۆر جوان تەئكیدی ئەو خەڵكەی كە لەوێ دانیشتوون دانەدانە نازانم بەڵام ئاڵای شێر و خورشیدیان كە داناوە من بەر لە هەموو شتێك بەو مانایە دەیگرم كە ئاڵای كۆماری ئیسلامییان دانەناوە واتە خەڵكانێك لەوێن ئاڵای كۆماری ئیسلامییان قبووڵ نیە و كۆماری ئیسلامیی ئێرانیان قەبوڵ نیە و ئاڵای شێر و خورشیدیان داناوە. دوای ئەوەش ئۆپۆزیسیۆنی ئێران هێشتا نەگەیشتووەتە ئەو ڕادەیە و ئێمە لە پلەیەكی وا لە خەباتی سەرتاسەری لە ئێراندا نین دابنیشن و ئاڵایەك تەسویب بكەین، بۆیەش هەر تاقم و گرووپێك بەجۆرێك لە جۆرەكان تەمایلی خۆی بە شێوەی ئاڵا نیشاندەدا كوردیش ئاڵای خۆی هەیە، ئەگەر لە جێگایەك ئێمەش وەكوو كورد خەڵكانێكی غەیرە كورد دەعوەت بكەین ئاڵای كوردستان دادەنێین و كۆماری ئیسلامیش وایە. ئەگەر تكۆبوونەوەیەك هەبێی و بیەوێ قسە بكات و خەڵكی  لایەنگری خۆی بێنێ ئەوە ئاڵای كۆماری ئیسلامی دادەنێت. بۆیەش ئەو مەسەلەی ئاڵایە بە بڕوای من نیشانەی هیچ شتێك نیە، نیشانەی هیچ تەوافوقێك نیە لەو جۆرە كۆبوونەوانەدا. ئەگەر بچیە جێگایەك ئاڵای كۆماری ئیسلامیی لێبێ ڕەنگە بەشداری نەكەین و نەچینە ژێر ئاڵای كۆماری ئیسلامیی ئێرانەوە. بەڵام ئاڵای شێر و خورشید دەتوانێ ئاڵای توێژ و چینی سیاسیی جۆراوجۆر بێ هەر لە كۆماریخوازەوە تا سەڵتەنەت‌تەڵەب و هەموو ئەوكەسانەی نەیاری كۆماری ئیسلامین.
پرسیار: مەبەستتان ئەوەیە ئەوان كۆبوونەوە و دانیشتنێكیان ڕێكخستووە یان دەبێ تەسمیم بگری بچی یا نەچی و ئەگەر پێتخۆشە بەشداری بكەی و قسەی خۆت بكەی بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە ئاڵای ئەوانیان داناوە بەشداری دەكەی؟
وڵام: من ئەسڵ لەسەر ئەوە دادەنێم كە دەبێ بچی. ڕێبەرانی ئێمە و ڕێبەرانی كورد دەبێ ئەو دەرفەتانەی كە خەڵكی غەیری كورد تەجەموع دەكەن، كۆدەبنەوە و ئامادەن قسەی تۆیان گوێ لێ‌بێ دەبێ بچی و قسەی خۆت بكەی. بێگومان ئەوە زەرافەتی دەوێ لە لەحن و لە جۆری مەترەح كردن و فۆڕمولە كردن بەڵام لە هەر حاڵدا بە ناوەرۆك دەبێ دیفاع بكەی لە دێمۆكراسی، سێكۆلاریزم، فێدڕاڵیزم لە ئێران و دیفاع بێ لەمافی خەڵكی كورد بۆ ئیستفادە كردن لە دەستەبەركردنی ئەو مافانەی كە هەیەتی لە كیانێكی سیاسیی خۆجێییدا.
پرسیار: لەنێو بزوتنەوەی كورددا كە داخوازیەكەی ئێستا فێدڕاڵیزمە، سەربەخۆیی ئەسڵەن جێگایەكی هەیە؟ ئەوەش پرسیارێكە بۆ خەڵك؟
وڵام: دیارە من وتەبێژی هیچ حزبێكی دیكە نیم بەڵام دەزانم زۆربەی زۆری حیزبەكانی دیكە و ئەو حیزبە سەرەكییەكانی بزووتنەوەی كورد لە كوردستانی ڕۆژهەڵات داوای فێدڕاڵیزم دەكەن. ئەو داوای فێدڕاڵیزم كردنە بۆ ئەوە نیە گوایە خەڵك سەربەخۆیی پێخۆش نیە بەڵكوو لەبەر ئەوەیە كە لە لێكدانەوە و تاوتوێ كردنی دۆخی سیاسیی ئێراندا توانا و وزەی بزووتنەوەی كورد لە شەرایەتی ئێستادا و ئیمكانی سەركەوتن لە بواری دەستەبەركردنی زۆرترین حیمایەت و  پشتیوانیی نێونەتەوەیی و ناوچەیی و تەنانەت ناوخۆییدا، فێدڕاڵیزم شانسێكی زۆرتری هەیە. من وای تێناگەم كە گوایە ئەوەی دەڵێ فێدڕاڵیزم، ئەوە دژی سەربەخۆییە، شتی وا بوونی نیە. زۆرجاران تەنانەت لە بزووتنەوەی كرێكاریشدا وایە، لە درووشمی عەداڵەتخوازانەشدا وایە، تۆ بەڕاستی بە حەقی كارگەرانی دەزانی 6 سەعات كار، بەڵام لە هیچ كوێ 6 سەعات كار لە ڕۆژدا ناگونجێ، ‌8 سەعاتەكەیان مەترەح كردووە بۆیەش نەخێر من ئەوانە بەو شێوەیەی عەرزم كردی نابینم، من پێموایە ئەوە لە لێكدانەوەیەكی بابەتیی ئێران هەڵقوڵیوە.
پرسیار: لە ناو پرسیارەكاندا كە بۆمان هاتووە باس لەوە دەكەن كە ئایا پێویستە ئێمە  هەرچەند وەخت لەو دانیشتنانەدا بە خەڵك بڵێن ئێمە تەجزیەتەڵەب نین و ئەسڵەن تەجزیەتەڵەب تاوانە، جودابوونەوە و حەقی جیایی تاوانێكە؟
ولام: تاوان نییە. ئێمە كە گوتوومانە داواكار و خوازیاری مافی چارەنووسینین بەو مانایەیە كە پێمان تاوان نیە، پێمان وایە خەڵكی كورد دەبێ ئەو حەقەی هەبێت كەی دەتوانێ دەستەبەری بكات. لەزۆر شەرایەتدا ئەوە خەباتێكی دوور و درێژە دووهەمیش، ئەوە نیشانەی ئەوەیە كە نەخێر ئێمە پێمان تاوان نیە، بەڵام بەشێكی زۆری تەبلیغاتی شۆڤێنیستەكان، تەبلیغاتی ناسێۆنالیستە ئیفڕاتییەكانی ئێران لەسەر ئەوەیە بۆیەش دەڵێن تەجزیەتەڵەبن چونكە پێیان وایە فێدڕاڵیزم فەقەت بەهانەیەكە لەژێرەوە خەریكی بۆ سەربەخۆیی خەبات دەكەی بەڵام لە سەرەوە دەڵێی فێدڕاڵیزم. بەهەموو لایەك دەبێ پێیان بڵێین كە ئەحزابی سیاسیی كورد ئەحزابێكی جددین، دەبێت لەسەر قسەیان، لەسەر شوعارەكانیان حساب بكەی و بەمانای واقعی نوێنەرایەتیی خەڵكی كورد دەكەن. بۆیەش دەبێ ئەو دڵەڕاوكێ بڕەوێنیەوە لەهەر جێگایەك چەند جار ئەو وشە باس دەكەی نازانم ئەوە پابەندە بەو شوێنە و بەو كۆبوونەوەیە بەڵام ئەو دڵەڕاوكێ كە بیڕەوێنیەوە و نیشانی بدەی نەخێر وانیە ئەگەر ئێران تووشی بزووتنەوەیەكی گەورە بووە و دوایی تیكەی لێبوەتەوە ڕاستیەكەی ئەوە كەمتر دەرەنجامی تەجزیەتەڵەبیی نەتەوە بندەستەكانی ئێرانە و لە ڕاستیدا ئەوە دەوڵەتی ناوەندی تێیدا تاوانبارە، ئەم جارەش وایە، ئەگەر بێت و ئێران لەوەش زۆرتر تەجزیە بێت دیسانەوە بە جۆرێك لە جۆرەكان خەتای ناوەند و دەوڵەتی ناوەندیی تێدایە و بە زۆر ناكرێ خەڵك بگۆڕی، ئەو دەورانە بەسەر چووە.
پرسیار: پرسیارێكیتر ئەوەیە چەندە هەیئەتی هاوبەشی كورد دەتوانێت كۆمەك بكات تاوەكوو حیزبەكان بەجیا جیا بۆوێنە لەو بەرنامانەدا بەشداری بكەن، هەیئەتێكی هاوبەش بێت باشتر نین؟
وڵام: ئەگەر دانوستان بێ  و قەرار بێت پڕۆتۆكۆڵێك ئیمزا بكرێت دەبێت هەیئەتی هاوبەش هەبێت،. بۆ شۆرای دێمۆكراسیخوازانیش هەر وابوو، بانگهێشتی حیزبەكانی دیكەش كرا هەندێكیان حازر بوون بێن و هەندێكیتریشیان ئامادە نەبوون. بەبڕوای من ئەگەر قەرار وابێ كورد وەك تەجەمووع وەك كۆی حیزبەكان نوێنەرایەتی بكرێ لە ئاست ئۆپۆیسیۆنی ئێرانیدا بەشێوەی كۆدەنگ نوێنەرایەتی بكرێ لە ئاست دیپلۆماسیی نێونەتەوەیی، دیپلۆماسی ناوچەیی و تەنانەت لە ئاستی وتووێژ لەگەڵ دەوڵەتی ناوەندی، ناتوانی ئەوانە نادیدە بگری و تەنیا بە ئۆپۆزیسیۆنی ئێران بڵێیت دەبێ بەیەكەوە بن ئەگەر لایەنێك ڕازی نەبوو با ئەوانیتر بیكەن. ئەوە نابێت، دەڵێن ئەوەی ئەمن هەمە بۆ خۆم و ئەوەی تۆش هەتە بەشی دەكەم لە گەڵت، ناتوانن شەریك بن لەشتێكی كە تۆ هەتە و شتەكانی كەش بۆخۆی هەڵگرێ. بۆیەش ئەگەر شەراكەت ئەو شەراكەتە بێت دەبێت هەمەلایەن بێت، كۆمەڵە لە هەموو مەیدانەكان بە تەئكیدەوە دەڵێم یەكێك لەوانە بووە كە ئێستاش هەروایە، پاپەندگیری دەكات لەسەر ئەوەی كە بزووتنەوەی كوردستان لە ڕۆژهەڵات بەڕاستی دەبێ نە لە لایەن یەك حیزبەوە بەڵكوو لەلایەن كۆی حیزبەكانەوە بە بزووتنەوە، بەكەسایەتیی سیاسیەوە تا حیزبەكان نوێنەرایەتیی بكرێ. ئەوە كورد بەهێز نیشان دەدات، ئەوە ئیمكانی ئیستفادە كردن لە هەلومەرجی لەبار چ لە ناوخۆ چ لە ناوچەكە و چ لە ئاستی نێونەتەوەیی زۆرتر دەكات.
پرسیار: پرسیاری گوێگرانی ئێمە تەواو بوو ئەگەر بۆخۆتان پێتانخۆشە شتێك زیاد بكەن فەرموون؟
وڵام: ئەو شتانەی كە لە فرسەتێكی ئاوادا مومكینە ئیشارەی پێبكرێت من وەك ئەندامی دەفتەری سیاسیی كۆمەڵە پێم خۆشە ئیشارەی پێ بكەم وتراوە، دووبارە دووپاتی دەكەمەوه كە ئێمە بە هەموو شتێك جاری‌وایە بە جموجۆڵ و بە لەحن و بە هەوڵی خۆمان دەبێ  یارمەتی بەوە بكەین كە خەڵكی كورد  یەكگرتوو بێت لە ئاستی ئۆپۆزیسیۆنی ئێران، نێونەتەوەیی، ناوچەیی و هەر كەلێن قەڵەشێك لەونێوەدا لە كۆتاییدا بە زەرەرە. كۆمەڵە هەمیشە بەرپرسیارانە هەڵسوكەوتی كردووە و لە داهاتووشدا دەبێ هەر وابێت و زۆر زۆر بە تەحەمول بووە تا ئەو جێگایەی هەستی كردووە ئەگەر وڵام نەداتەوە دەتوانێ خراپ تێگەیشتن درووست بكات دەنا هەمیشە گوزەشتی بووە لە بابەت زۆر شتی ناڕاست كە بیستوویەتی بەڵام لەمە بەدواوە پێموایە ئێمە بە هەستێكی بەرز لە بەرپرسیارێتی هەڵسوكەوت بكەین لەگەڵ ئەو شتانە. زۆر سوپاس.