بۆ یەكەم جار ڕێبەندانی ١٣٩٣ پرسی جێنیشینی بۆ خامنەیی لە لایەن ڕەفسەنجانییەوە هاتە گۆڕێ، باسێك كە سەری لە سەر دانا و سەرماوزی ١٣٩٥ مرێندرا و كورد وتەنی “زمانی سوور سەری سەوزی بە بادا”.
گومان لەوەدا نییە كە خامنەییش وەك ڕێبەری كۆماری ئیسلامی ماوەیەكی دیاریكراوی بۆ ژیان و حوكمڕانی هەیە و سەرەنجام دەبێت بڕوات. خامنەیی بەهاری ئەمساڵ دەبێت بە ٧٩ ساڵ و بە دوای بڵاوبوونەوەی هەواڵی نەخۆشییەكانی خامنەیی و بەساڵاچوونی ئەگەری مەرگی زیاتر و زیاتر دەبێت و پرسی جێنشین و جێگرەوەی خامنەیی جیدیتر و ململانێ و پچڕپچری ناو باڵەكانی ڕژیم بۆ سەردەمی پەساخامنەیی تا دێت توندتر دەبێتەوە.
ئەگەرچی بەدوای هاتنە سەركاری ڕژیمی كۆماری ئیسلامی ناكۆكی و ململانێ و زۆرجارانیش ململانێی توندوتیژ بەشێك لە پێناسەی سیستمی حوكمڕانی ئێران بووە، بەڵام لە ئێستادا بەیەكدا هەڵپژانی لایەن و كەسەكانی نێو دەزگای حاكمییەت لە ئێران دەكرێت بە واتایەكی تر بۆ پشكخوازی و ئامادەكاری بۆ سەردەمی ویلایەتی فەقێ بۆ خولی سێهەم لێك بدرێتەوە. لێرەدا بە كورتی تیشك دەخرێتە سەر لایەن و ڕەهەندەكانی پرسی جێگرەوە و دیاریكردنی جێگرەوەی خامنەیی لەماوەی داهاتوویەكی نزیك دا.
هەستیار بوونی بابەتەكە
پرسی جێگەرەوەی خامنەیی بە تایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی دۆخ و هەل و مەرجی ناوخۆیی و دەرەكی سیستمی كۆماری ئیسلامی هەستیارە. ئەوكاتەش هەستیارتر دەبێتەوە كە پۆستی ڕێبەری كە گرنگترین پۆستی كۆماری ئیسلامییە، ئەم دەسەڵاتە تووشی بۆشایی بكات. قسەكردن لە سەر جێگەرەوە و ئەگەری كاندید بوونی هەندێك ناو بۆ ئەو پۆستە و لایەنە بەشدارەكانی پرۆسەی دەست نیشان كردنی جێگرەوە و دابەش بوونی دەسەڵاتی بەرفراوانی ئەم پۆستە بە سەر لایەن و گروپ و باڵەكانی ناو كۆماری ئیسلامی بناغەی كێشەی قوڵ دەبێت لە ناو باڵەكانی ڕژیمدا.
خاڵی جێی سەرنج لە سەر پرسی دیاری كردنی جێگرەوەی خامنەیی دەستەبەر بوونی ئیجماع و كۆدەنگی هەموو لایەنەكانی دەزگای حاكمییەتی كۆماری ئیسلامییە. بێ گومان شەیركردنی دەسەڵاتەكانی خامنەیی و پشك و سەهمی هەر لایەنێك بە ئەجێندای جیاواز و تەنانەت دژبەری یەكدی و ئیزنی بەشداربوونی هەموو لایەنەكانی كۆماری ئیسلامی بۆ ئەو پرسە تەماوی و ناڕوونە و چ بگات بە كۆدەنگ بوون لەو بارەیەوە. كۆدەنگییەكە دوور لە توندوتیژی نابێت و هەروا كە سەرەتاكانی ململانێ و بەریەك كەوتنی توندوتیژئامێزەكانی دەركەوتووە!
خاڵێكی دیكە كە هەستار بوونی پرسی جێگەرەوەی خامنەیی ئەوندەی تر زیاتر دەكات، كاتێكە كە خامنەیی شانۆی سیاسی بە جێ دێڵێ و كێ جێی وی دەگرێتەوە؟ ڕەنگە هەر ئەم پرسەش بێت كە گریمانەكان دەربارەی بوونی چیپسێتێك لە سنگی خامنەیی بۆ كۆنترۆڵ كردنی كردارەكانی و یان تەنانەت دەنگۆی مەرگی و كاربەڕێ كردنی “میرتاهیر” وەك بەدەڵەكەی ئەوندەی دیكە بەهێز دەكات. بەو مانایەی كە ڕەنگە قەیرانێك كە هەواڵی مەرگی خامنەیی و دەست نیشان كردنی جیگەرەوەكەی دەتوانێت لە ناو بازنەی دەسەڵات و خەڵك بینێتەوە بۆ هیچ كەس كۆنترۆڵ نەكرێت و هەموو ڕژیم تێكەوە بپێچێت. هەندێك لەو بڕوایە دان كە مەرگی ڕەفسەنجانی بەو هۆیە پێش مەرگی خامنەیی خرا بۆ ئەوەی كە بتوانن لە كات و ساتێكی گونجاو (بە پێی پێوەری سپا و باڵی دەسەڵاتدار) ئەم هەواڵە (مەرگی خامنەیی) ڕابگەیەنن و جێگەرەوەیەكی بۆ دەست نیشان بكەن. لە پێوەند لەگەڵ تایمینگی نەمانی خامنەیی لە سەر شانۆی سیاسی ئێران دۆخێكە كە ئێران لە ئاستی نێونەتەوەیی و بە تایبەتی پێوەندییەكانی لەگەڵ ئەمریكا لە چ ئاست و دۆخێك دابێت دوو ئەوندە گرنگتری دەكاتەوە. بە واتایەی كە پێوەندییەكانی كۆماری ئیسلامی و ئەمریكا لە دۆخێك دابێت كە ئەمریكا مەترسییەك نەبێت بۆ سەر كۆماری ئیسلامی و یان ئەوەی كە كۆماری ئیسلامی بە ئاستێك لە ناوچەكە بوو بێت بە هێز كە تێكەوتن لەگەڵی جگە لە “سازش” ڕێگەیەكی تر بوونی نەبێت…
جیاوازی سەردەمی بوون بە ڕێبەری خامنەیی و جێگەرەوەكەی
لە پێوەند بە كاتی چۆڵ كردنی شانۆی سیاسی ئێران لە لایەن خامنەییەوە سەردەمەكەشی جێی سەرنجە و باشترین پێوانەش بۆ بەراوردكردن و هەڵسەنگاندنی ئەو سەردەمە، قۆناغی دیاری كردنی جێنشین بۆ خومەینی بێت. لە بەرامبەر دۆخی ئێستادا دیاریكردنی جێگەرەوە بۆ خامنەیی، خومەینی ساڵی ١٣٦٨ لە كاتێكدا مرد كە ئێران تازە شەڕی ٨ ساڵەی لەگەڵ عێراق كۆتایی پێ هێنابوو و كۆدەنگییەكی زۆرتر لە نێو نوخبەی سیاسی ئێرانیدا بەدی دەكرا، كۆماری ئیسلامی تووشی قەیرانی مەشرووعییەت و ڕەوایی نەببوویەوە، سپای پاستاران نەببووە ئەكتەرێكی سەرەكی بواری ئابووری و سیاسەتی ئێران، هێزە ئەمنییەتییەكان و دەزگا هاوتەریبەكان بەقەدەر ئێستا دەسەڵاتیان نەبوو، دەزگای قەزایی (دادوەری) وەك ئێستا باڵ و پۆی دەرنەكردبوو، چینێكی نوێ لە بازرگان و بازاڕی و یان بە واتایەكی تر چینی مام ناوەند ئەوندەی ئێستا بوونی نەبوو و …
لە سەردەمی مەرگی خومەینی دا بە گشتی دوو جەمسەری سیاسی بە دی دەكران كە بە ڕاست و چەپ ناوزەد دەكران، بەڵام لەمڕۆدا گرایشات و باڵ و جیناح و كۆتلەی جیاجیا بوونیان هەیە. پرسی دیاریكردنی جێگرەوەی خامنەیی پرسێكی دەروون سیستمی نێوان ئەو باڵە جیاواز و دژبەرانەیە كە هەر كام لەو كۆتلە و باڵانە ئاراستە و بەرژەوەندی و ئەجێندانی جیاواز و دژ بە یەكیان هەیە كە بازنەی دەسەڵاتدار (سپا و بناژۆخوازان) ئەم پرسە لە قۆرغ و پاوانی خۆیانی دەزانن و ڕەنگە ئەمە یەكێك لە دەركەوتەكانی قەیرانی زۆرتری سیستمی كۆماری ئیسلامی ئێستا و پاش مەرگی خامنەییش بێت.
ئەكتەر و فاكتەرەكانی دیاریكردنی جێگرەوەی خامنەیی
ئەلف/ مەجلیسی خێبرەگان
مەجلیسی خێبرێگان كە گرنگترین كاری دەست نیشانكردنی ڕێبەری بۆ كۆماری ئیسلامییە هەر لە سەرەتاوە مەجلیسێكی فەرمایشی و ناكارامە بووە. ئەم مەجلیسە كە كاتی خۆی مونتەزری وەك قایم مەقام یان جێگرەوەی خومەینی دەست نیشان كرد، بە دوای ناكۆكییەكانی نێوان خومەینی و مونتەزری كە سەرەنجام وەلانانی مونتەزری و دەستبەسەر كردنی لە ماڵەكەی خۆی لێكەوتەوە بە پێی یاسا لە لایەن مەجلیسی خێبرێگانەوە ئەنجام نەدرا، بەڵكوو بە فەرمانی شەخسی خومەینی بەڕێوە برا. ئەو مەجلیسی خێبرێگانەی كە لە چاو ئەندامانی ئێستای مەجلیسی خێبرێگان سەڵاحییەتیان لە بواری ئیجتهاد و مەرجەع بوونەوە سەلمێنراوتر بوو. لە سەتا ٩٥ی ئەندامانی مەجلیسی خێبرێگانی ئێستا ئیجتهاد و لێهاتووی و شارەزاییان لە بواری فیقهەوە لە ژێر پرسیار دایە و بە هۆی سات و سەودای سیاسی لەوێ ئامادەن زۆر لێنەوەشاوە و دەستەوەستانترە لە مەجیلسە خێبرێگانەكەی سەردەمی دوای مەرگی خومەینی. هەر بۆیەشە كە موەحیدی كرمانی دەڵێت: تا زیندوو بوونی خامنەیی “هیچ خێبرێگانێك هیچ غەڵەتێك ناتوانێت بكات!” دەستەواژەیەك كە خومەینی بۆ ئەمریكا بەكاری دەبرد. بە دوای هەڵبژاردنەكانی ڕابردووی مەجلیسی خێبرێگان و ڕێ دەركردنی ڕەفسەنجانی بۆ ئەو مەجلیسە چاوەڕوان دەكرا كە لە كاتی “مەوعوود”دا ڕەفسەنجانی وەك خولی پێشوو دەوری باڵا بگێڕێت _ئەگەرچی گەورەترین هاوپەیمانی و كۆتلە نەبوو لە مەجلیسی خێبرێگاندا_ لە دیاریكردنی جێنشنی خامنەیی و باڵی ئیسڵاحتەڵەب و میانەڕەو زۆربەی هێلكەكانیان بۆ ئەو پرسە خستبوویە سەبەتەی ڕەفسەنجانییەوە، بەڵام بە مەرگی گوماناوی ئەو هەموو هێلكەكانیان شكان و نەگەیشتە مەنتزڵ. كاریگەرییەكانی مەرگی ڕەفسەنجانی سەفبەندی و ئاڕایشی هێزی لە نێو ئەو باڵە لە حاكمییەت گۆڕی و تەنانەت گۆڕانی هەڵوێستەكانی ئەم دواییانەی ڕووحانی و هاوتەریبی زۆرتری لەگەڵ سپا لەو بابەتەوە سەرچاوە دەگێرێت. كەواتە مەجلیسی خێبرێگان لە بواری دامەزراوەییەوە بە ئاستێك لاواز و بێ توانا و دەسەڵات كراوە كە بە هیچ شێوەیەك توانای دەست نیشان كردنی ڕێبەری داهاوتووی كۆماری ئیسلامی نییە و ئەوە فاكت و هێز و یاریچییەكانی دەرەوەی مەجلیسی خێبرێگانن كە یەكلای كەرەوەی پرسی جێگەرەوەی خامنەیی دەبن.
ب/ سپا
سپای پاستاران وەك بەهێزترین دامەزراوەی سەربازی، ئەمنییەتی ئابووری ئێران پشكێكی زۆر لە پرۆسەی دیاریكردنی جێگرەوەی خامنەیی بۆ خۆی دەزانێت. لە بنەڕەتدا لە ململانێی نێوان دەسەڵاتدا لایەنی بناژۆخواز و سپای پاستاران بوار و پرسی دیاریكردنی جێگرەوە بۆ خامنەیی و پۆستی ویلایەتی فەقێ بە پرسی تایبەت و قۆرغكراوی خۆیان دەزانن و بەواتایەك ئەم پرسەیان بە حەوشەی چۆڵی خۆیان زانیوە و دەیزانن.
بێگومان وەلی فەقێ و ڕێبەری كۆماری ئیسلامی تەنیا ڕێبەرێكی سیاسی و ئایینی نییە و فەرماندەی هەموو هێزە چەكدارەكانە. سپا و فەرماندەكانی سپا لەوەی كە كێ بڕیارە لە داهاتوودا ببێت بە رەئیس و سەرۆكیان بە پەرۆشن (ئەگەرچی ئەستەمە).
بەپێچەوانەی پێناسەیەك لە بەهێز بوونی سپا لە باری سەربازی و ئەمنییەتی و ئابوورییەوە، ئەم دامەزراوەیە لە بواری ئینسجام و یەكگرتووی نێوخۆیی و فەرماندەكانی گەلێك پەرەم پەرەم و پڕە لە كۆتلە و دەستە و دەستەگەری و مافیا. هەندێكیان قورس و قایم پابەندی بنەما ئیدئۆلۆژیكەكانی كۆماری ئیسلامین، هەندێكی تریان لەوپەڕی پراگماتیزمی و كردەگەراییدان و هەندێكی تریان سەرقاڵی چالاكی ئابوورین و هەر بۆیەش خاوەن بەرژەوەندی و ئەجێندانی جیاجیا و لە هەندێك شوێنیشدا دژ بەیەكن. ئەگەر بۆ دیاریكردنی ڕێبەری داهاتوو باس لە پێویستی ئیجماع و كۆدەنگییەك دەكرێت و سپای پاستاران وەك بەهیزترین دامەزراوەی ئێران كاتێك ناتوانێت لە سەر كاندیدێك بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری كۆدەنگ و تەبا بن، چۆن دەتوانن لە سەر كاندیدێك بۆ پۆستی گرنگی ڕیبەری كۆماری ئیسلامی كۆك و كۆدەنگ بن؟ هەر بۆیە ئەم كۆدەنگییە لە ناوخۆی سپاشدا بە پرۆسەیەكی ئاڵۆز و خوێناوی و توندوتیژئامێزدا تێپەڕ دەبێت كە بێ گۆمان ئەم توندوتیژییانە كاریگەری لە سەر خەڵك و كۆمەڵگای ئێران دەبێت.
پ/ بازاڕ و بارزگانەكان
بە دوای كۆتایی هاتنی شەڕی ئێران و عێراق و جۆرێك لە سەقامگیری لە ئێران بەرەبەرە چینێك لە بازاڕی و بازرگان و تاجر لە ئێران سەریان هەڵدا كە لە لایەكەوە بە خەڵكانێك لە ناو دەسەڵاتەوە پێوەند بوون و لە لایەكی دیكەوە لە بازاڕ و لە پێوەند لەگەڵ خەڵكی ئاسایی كۆمەڵگادا بوون. ئەم توێژە و لق و پۆپەكانی لە ماوەی ١٦ ساڵی لە سەركار بوونی ڕەفسەنجانی و خاتەمی لە پۆستی سەرۆك كۆماری تا ڕادەیەك ئاراستە كولتوری و سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی ئێرانیان بە دەستەوە بوو. پۆپۆلیزمی ئەحمەدی نەژاد و سپا بۆ لێدانی ڕەفسەنجانی و خاتەمی و بە تایبەتی ڕەفسەنجانی بۆ لاواز كردنی پێگەی ئەم توێژە بوو. سەرەنجتان بۆ بەشداربووانی خۆپیشاندانە میلیۆنییەكانی تاران و گەورە شارەكانی ئێران لە ڕووداوەكانی ساڵی ٨٨ی هەتاوی پاش بە سەرۆك كۆمار بوونەوەی ئەحمەدی نژاد ڕادەكێشم. لە هەڵبژاردنەكانی ساڵی ٩٤ هەتاوی كە ڕووحانی هاتە سەركار جارێكی دیكە ئەم توێژە هیوایان هاتەوە بەر، هەڵبەت ئۆباما و سیاسەتە سازشكارانەكانی لەگەڵ ئێران دەوری باڵایان لەو پرسە دا هەبوو. باوەڕ و دوكتورینی ئۆباما بەرامبەر بە ئێران ئەوە بوو كە ئێران میراتگری شارستانییەتێكی ٢٥٠٠ ساڵەیە و جیا لەوەی ئێستا توێژی مەلا و ئاخوند لە سەر كارن، بەڵام دواجار ئەوان دەڕۆن و بۆیە باشتر وایە لە ڕێگەی بەهێزكردنی نەیارانی ناوخۆی بازنەی دەسەڵات و بە تەبعی ئەویش چینی مام ناوەند ڕێگە بۆ ڕیفۆرم و چاكسازی لە سیستمی سیاسی ئێران و گۆڕینی ڕەفتارەكانی بەرامبەر بە كۆمەڵگاكەی خۆی و كۆمەڵگای جیهانی و ئەمریكا خۆش بكرێت. تەنانەت هەڵگرتنی گەمارۆ و سزا ئابوورییەكان بۆ بووژاندەنەوەی توێژی مام ناوەندی ئێران بوو كە لە پرۆسەی بەرجامدا جێ بەجێ كرا.
لە بەرامبەردا و بۆ لاواز كردنی پێگەی جەماوەری ئیسلاحتەڵەب و میانەڕەوەكانی ناو بازنەی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی، سپا و دام و دەزگا پێوەندەكانی لە هەوڵی بێ كاریگەر كردنی ئەم توێژەن و بوژاندنەوەی پۆپۆلیزمی ئەحمەدی نژادی و قۆرغ كردنی پووڵ و پارە ئازاد كراوەكانی ئێران لە لایەن ڕۆژاواوە _كە دەیتوانی لە بووژاندەنەوەی ژێرخانی ئابووری و دۆخی ژیانی خەڵك كاریگەر ئەرێنی هەبێت_ بەو مەبەستەی كە نەبێتە هۆی گوڕ گرتنەوەی، لەم چوارچێوەیەدا لێك دەدرێتەوە.
لە بەشی داهاتووی ئەم وتارە تیشك دەخرێتە سەر فاكتەكانی “خەڵك و جەماوەر”، “فاكتی دەرەكی و بەتایبەتی ڕۆژاوا و ئەمریكا”، “كاندیدەكان بۆ ڕێبەری خولی سێهەم” و “ئەگەری چەند سیناریۆ بۆ ئاراستە كردنی ئەم پرسە”.
خامنەیی دوایین ڕێبەری كۆماری ئیسلامی!
