زەحمەتە دۆخی خەراپی ئابووری لە ئێران و یان خود لە هەر وڵاتێكی دیكە، هەر خۆی ڕاستەوخۆ شۆڕشێك بەرپا بكات و دەسەڵاتێكی سیاسی گەندەڵ، سەرەڕۆ, ناكارامە و نادادپەروەر، بروخێنێ و شتێكی تازە، بە بێ هیچ پێشینەیەك لە مێشك و عەقڵی نوخبەی ئەو كۆمەڵگایە (تەنانەت ئەگەر وەهمیش بێت) و لە رێگای تەشەنە سەندنی بۆ ناو جەماوەر، لە سەر وێرانەكانی دامودەزگای پێشوو بونیاد بنێ. بەڵام نارەزایەتی و توڕەیی پنگ خواردوو بەستێنێكە كە بە بێ بوونی, هیچ شۆڕشێك سەرهەڵنادا و هیچ بزووتنەوەیەكیش وەڕێ ناكەوێ.
بۆیەش هیچ زێدەخوازێك لە چاوەروانییەكان و هیچ گەشبینێیەكی بێبنەما لە دۆخی ئێستای ئێران رێگە پێدراو نیە و پێویستە لەو بارەوە لێك تێگەیشتنێكی باش هەبێ. بەڵام بە هەموو ئەوانەشەوە، ناتوانین نكۆڵی لەوە بكەین دۆخی سیاسی و كۆمەڵایەتی لە ئێران ئاڵ و گۆڕێكی تەواوی بە سەرداهاتووە. ئەو ئاڵ و گۆڕە لە خۆپێشاندانەكانی ماڵ خوراوەكانی دامەزراوە ماڵییەكان و بانكەكانەوە دەستی پێكرد. دەیان و سەدان كەس، كووتوپڕ هەموو پاشەكەوت و بەرهەمی ساڵانێكی دوورودرێژی زەحمەت و كاری ژیانیان لە دەستچوو و تا لایانكردەوە دیتیان لە سەر ساجی عەلی دانیشتوون. كرێكارانی نەیشەكەری حەوت تەپە، دوای دەربڕینی نارەزایەتی زۆر لە ساڵانی ڕابردوو و سەركوت و زیندان و لێدان لە لایەن حكوومەتەوە بۆ ماوەیەكی كاتی بێدەنگ كران و ئێستا دەبینین سەرلەنوێ هەستاونەوە و لە خۆپێشاندانێكی بێوێنەدا دەنگی نارەزایەتی خۆیان بەرز كردەوتەوە. تەنانەت خەڵكی خوزستانیش سەرەڕای دو‌خی سەختی ئەمنییەتی رژانە سەر شەقام و دژی سەرەڕۆیی و بە تاڵانبردنی سامانی وڵاتەكەیان نارەزایەتیان دەربڕی.
گردبوونەوە و ناڕەزایەتی دەربڕینی بە رواڵەت خۆرسكی خەڵك لێرە و لەوێ بەردەوامه، هەر لە جێگایەك تەواو بوو لە شوێنێكی دیكە دەست پێدەكاتەوە، ئاخرین خوپێشاندانەكانی خۆراسان لە مەشهەد و شارەكانی دیكەی ئەم ئوستانە جگە لە تایبەتمەندی دروشمەكانی هەڵكشانێكی بەرچاویشی لە جەماوەری بەشدار بە خۆیەوە بینی. لە كاتی نووسینی ئەم وتارە جەماوەر لە كرمانشانیش هاتوونە سەر شەقام و دروشمی سیاسیان بەرزكردۆتەوە.
كوردستان پێگەیەكی بەرجەستەی هەیە لە پێشاهەنگی ئەم رەوتە، لە ڕاستیدا نارەزایەتیه جەماوەرییەكان لە كوردستانەوە دەستی پێكرد. ئێمە ٢ی پوشپەرمان هەیە، سەرەڕای ناسنامەی كۆمەڵەیی بوونی شەهیدەكان و دیلەكە بەڵام سۆز و پشتیوانێەكی ئاشكرا لەو رووداوە دڵتەزێنه لە ناو جەماوەری شاری سنە و هەموو كوردستان بیندرا و ئێستاش لە نارەزایەتی بەرامبەر بە ئەگەری لە سێدارەدانی پێشمەرگە دیلەكە، ڕامین حوسەین پەناهی هەر بەردەوامە. لە ڕاستیدا زێدەرۆیی نیە ئەگەر بڵێین ٢ی پۆشپەر بەستەڵەكی بێدەنگی و سەرماو سەخڵەتی ترس و تۆقاندنی شكاند. هەر دوا بە دوای ئەوەدا خۆپێشاندانی گەورەی خەڵكی بانەمان هەیە بەرامبەر كوشتنی دوو كۆڵبەری دەڤەرەكه و دەربڕینی نارەزایەتی بەرامبەر سیاسەتی حكوومەت لە هەمبەر كاسبی و تەجارەتی سەرسنوورەكانی كوردستان وەك تەنیا دەرفەتی كار و سەرچاوەی بژیوی خەڵكی هەژاری كوردستان. كارنەواڵە شكۆمەندەكەی رەنگەكان بۆ پشتیوانی لە گشتپرسی كوردستانی باشوور و سەرئەنجام لە لووتكەی ئەم زنجیرە جوڵە جەماوەریانە، دەتوانین ئاماژە بكەین بە هاوپشتی بێ وێنەی خەڵك لە بە هاناچوونی زیانلێكەوتووانی بۆمەلەرزەكەی كرمانشان و هەڵبجە. واتە وەڕێكەوتنی بزووتنەوەیەكی گەورەی جەماوەری كە تێكەڵاوێك بوو لە هاوپشتی لەلایەك لە گەڵ خەڵكی قوربانی ئەو كارەساتە و لە لایەكی دیكە نافەرمانی مەدەنی و لە قاودانی ناكارامەیی حكوومەت لە كاتی قەیرانی لەم چەشنه و بە دەست گرتنی كارەكە لە لایەن خۆیانەوە. كاریگەری ئەم جوڵەیە بۆ دەرەوەی سنوورەكانی كوردستانیش رۆیی و خەڵكی زۆر و بە تایبەت كەسایەتییە ناودارەكانی بواری وەرزشی، كۆمەلایەتی و ئاكادیمی هێنایە دەنگ و كوردستانیان وەك ئۆلگوویەك لە هاوپشتی ناوزەد كرد.
ئاڵ و گۆڕ لە دۆخی سیاسی تەنیا بە خۆپێشاندانەكان سنووردار نابێ. لە لایەك خەڵكی سەر شەقام لە دەربڕینی رەخنە و گازەندەكانیان لە حكوومەت، نەترستر و بوێرتر بوون و لە لایەكی دیكە كێشەی باڵەكانی ناو دەسەڵات زمانێكی زبرتر و ڕاشكاوانەتری گرتۆتە خۆی.
ڕووداوەكانی ئەم دوایانە بە تایبەت دوای پێشكەشكردنی بوودجەی پێشنیاری دەوڵەت بۆ ساڵی داهاتوو، ئاماژەیەكی گرینگ و شوێندانەری لە سەر هاوكێشە سیاسییەكاندا لە گۆڕەپانی سیاسی ئێران تێدا بەدی دەكرێ، واتە زمانی رەخنە و گازەندە و بێ هیوایی بەرامبەر ڕووحانی زۆرتر و زۆرتر بووە، بەڵام ئەم بێ هیواییە تەنیا بە شەخسی ڕووحانی یەوە ناوەستێ و لاوازبوونی پێگەی رێفۆرمخوازی دەوڵەتی و دروشمە بریقەدارەكانی ئەوانی بە ئاشكرا پێوەدیارە. دەوڵەتی ڕووحانی بە شێوەیەكی ناراستەوخۆ هەوڵ دەدا كە باڵی نەیاری ڕووحانی لە ناو دەسەڵات، بە هاندەری خۆپێشاندانەكانی ئەم دوایانە تۆمەتبار بكات. ئاشكرایە كە ئەمە جگە لە پاساو هێنانەوە بۆ سەرچاوەكانی نارەزایەتی خەڵك چیتر نیە. تەنانەت ئەگەر باڵەكانی ناو دەسەڵات هەوڵ بدەن ئەو شەپۆلە به قازانجی خۆیان بقۆزنەوە، لە ناوەرۆكی ڕاستەقینەی نارەزایەتییەكان و بەرحەق بوونی خەڵك و پێویستی پشتیوانی لێیان هیچ كەم ناكاتەوە. دروشمەكانی خۆپێشاندانەكان بە ئاشكرا جگە لە داخوازییە ئابوورییەكان و نارەزایەتی بە گەندەڵی و هتد، گشتییەتی نیزامی سیاسیش دەگرێتەوە كاتێك دورووشمی مەرگ و نەمان بۆ دیكتاتۆرییەت دەدرێ. ڕاستی ئیمرۆی كۆمەڵگای ئێران ئەوەیە كە گرانی، بێكاری، برسیەتی و هەژاری تەنگی بە خەڵكی بێدەرەتان هەڵچنیوە. هاوتەریب لە گەڵ ئەوه، بەڵێنیە پێشێلكراوە یەك لە دوای یەكەكانی رووحانی، سات و سەودای ژێر بە ژێری لە گەڵ سپای پاسداران و پاساو هێنانە بێماناكانی لە سەر بوودجە، خەڵكی بە تەواوی توڕە كردوە. رووحانی بە دروست نازناوی درۆزنی لە لای جەماوەر بۆ خۆی دەستەبەر كردوە. هەستێكی تاڵ لە ناو خەڵكدا هەیە كە فریودراون و خەیانەتیان پێكراوە. كەمپەینی من پەشیمانم دەرخستنی ئەو هەستەیه واتە پەشیمانی لە دەنگدان بە رووحانی و متمانە كردن بە ڕێفۆرمخوازان. رێفۆرمخوازانێك كه هەموو هێلكەكانیان لە سەوەتەی ڕووحانی دانابوو، هەوەڵین قوربانیانی ئەو دۆخەن.
هەر وەك پێشتر لەو وتارەدا ئاماژەمان پێدا كوردستان و جەماوەری كورد رۆڵێكی بەرجەستەیان لە شكاندنی بەستەڵەكی بێدەنگی گێرا و بۆ خۆپێشاندانەكانی ئەم دوایانە دەورێكی رچەشكێنیان گێڕاوە. بزووتنەوەی كورد لە كوردستانی رۆژهەڵات بێ گومان دەبێ لە پلەی یەكەم پشت بە هێزی خۆی ببەستێ و هەر رێكەوتنێكیش لە داهاتوودا لە گەڵ هەر هێزێكی سیاسی ئێرانی دەبێ لە سەر بنەمای بەرژەوەندی بزووتنەوەی كورد و دانپێدانان بە لانیكەمی خواستە ڕەواكانی لە لایەن لایەنی بەرامبەر بێت. بەڵام بزووتنەوەی كورد هەر ئەو جۆرە لە هەموو مەجاڵێكدا باسمان كردوە و لە سەری رۆیشتووین بەر لە هەر چین و توێژێك لە ئێران لە گۆڕینی رژیمی سیاسی و یان خود هەر هەنگاوێك بەرەو ئازادی و دێمۆكراسی قازانج دەكا. بزووتنەوەی كوردستان بە دڵگەورەیی و بە هەست بە بەرپرسیارەتی مێژوویی و لە سەر بنەمایی وشیاری و ئاگایی بە بەرژەوەندییەكانی خۆی پێشوازی دەكا لەم بزووتنەوەیە.
جەماوەری خۆپێشاندانەكان تەنیا لە توێژە مام ناوەندییەكانی كۆمەڵگا نین، بەڵكوو بزووتنەوەی خەڵكی برسی و هەژارهیشه، بزووتنەوەی بێكاران و بێ دەرەتانەكانیشه و هەر بۆیەش بە پێچەوانەی بزووتنەوەی پێشوو ناوەند گەرا نیە و لە پلەی یەكەم لە شار و شارستانەكان دەستی پێكردوە.
ئەگەر لە ڕووی دروشمەكانەوە هەڵسەنگاندن بكەین، ڕاستە كێشەی گەورە ئابووری و سفرەی خاڵی خیزانەكانە، بەڵام لە هەمان كاتدا ئەم بزووتنەوەیه سیاسیشە. چوونكە خەڵكی ئێران زۆر بە باشی دەزانن كە دەسەڵاتی دیكتاتۆر، سەرەڕۆ و سەركووتكەر، هۆكاری سەرەكی ئەو بارودۆخەیه كە كۆمەلگای بردۆتە لێواری هەڵدێر و بەرشكست بوون. خەڵكی ئێران زۆر بە باشی لەوە گەیشتوون كە مافیای دەسەڵات لە ئێران تاڵانكەرە و وەك لەشكری بێگانە و داگیركەر كە دەزانێ رۆژێك دەبێ ئەو وڵاتە جێهێڵێ خەریكی تالان و بڕۆیه!!!!! نە ئیدارەی وڵات. خەڵكی ئێران توڕەیە لەوە كە دەسەڵاتداران بەر لەوەی خۆیان بەرامبەر بە ژیان و گوزەرانی خەڵك بەرپرسیار بزانن لە فیكری قایمكردنی جێ پێی خۆیان لە ناوچەكەدان و بە سەدان میلیۆن دوڵار لە پێناو ئەوەدا خەرج دەكەن.
بە هەموو ئەوانەی كە باسمان كرد بزووتنەوە نارەزایەتییەكان بە هەموو جۆرێك شیاوی پشتیوانین، كاری گەورە ئەوەیە كە مەودای قۆزتنەوەی لە لایەن هەلپەرستانەوە نەدرێ و ئەم جارە ئێران بە ڕاستی هەنگاو بنێتە ڕێڕەوی ڕێگای دێمۆكراسی و بونیادنانی دەسەڵاتێكی دادپەروەر و یاسامەند كە هێزی خۆی لە ئێرادەی ئازادی شارۆمەندان وەردەگرێ و نە هیچ شتێكی دیكە. ئێمەی كورد هاوشانی باقی نەتەوە بندەستەكانی دیكەی ئێران دەبێ هەوڵ بدەین خەڵكێكی زۆرتر لەو كۆمەڵگایە بەو قەناعەتە بگەیەنین كە بە بێ رزگاری نەتەوە بندەستەكانی ئێران لە چەوسانەوە و هەڵاواردن و پێشێلكردنی مافەكانیان دموكراسی لە ئێران بە تەواوی دانامەزرێ و سەقامگیەر نابێ.
بزووتنه‌وه‌ی كورد و دۆخی نوێی ڕه‌وشی سیاسی ئێران
