ئێوارەی ڕۆژی بیست و پێنجی سێپتامبر كە دەیكردە سێی ڕەزبەر، كوردستانی ڕۆژهەڵات جووڵانەوەیەكی گەورەی بەخۆیەوە بینی. كوردی ئێران هەركە زانیان گشتپرسی لە كوردستانی باشوور سەركەوتووانە و بێ‌كێشە بەڕێوە چووە، بەبێ ڕاڕایی بە پیرەوە چوون و بە گەرمی پشتیوانیان لێ كرد و هیچ شتێك نەیتوانی پێشیان پێ بگرێت. نە شكاندنی دیواری دەنگ لەلایەن فرۆكەكانی كۆماری ئیسلامی، نە ئاخنینی هەموو كوردستان بەتایبەت شارە سنوورییەكان بە هەزاران هێزی سپای پاسداران و زیلە ئەرتەشییەكانیان، نە گرتنی سەری هەموو كۆڵانێك و هەڕەشەی ئیتیلاعات لە كەسایەتییەكان و چالاكان، هیچكامیان كاریگەر نەبوون. دەیان هەزار كەس لە پێشدا لە سنە و دواتریش هەزاران هەزار كەس لە شارەكانی دیكە وەكوو بانە، مەهاباد، سەقز، بۆكان، مەریوان، كامیاران، جوانڕۆ و هتاد ڕژانە سەر شەقام و كۆڵانەكان و ئەم شارانەیان یەكپارچە كرد بە كارناڤاڵێكی گەورەی ڕەنگ و شادی. بەكورتی، لە ڕۆژی سێی ڕەزبەردا ڕۆژهەڵات لە جەنگی ئیرادە بەسەر تاراندا سەركەوت.
كوردی ئێران دەرفەتی گشتپرسیی كوردستانی عێراقیان قۆستەوە تا پشتگیری و سۆز و دڵخۆشیی خۆیان بۆ مافی گەلی كورد لەو پارچەیەی كوردستان بە دەنگی بەرز ڕابگەیەنن و جارێكی دیكەش پێیان بڵێنەوە كە ئەوان بە تەنیا نین. دروشمێك كە لە سنە سەری هەڵدا، واتە باشوور تەنیا نییە، ڕۆژهەڵات پشتیوانییە، لەڕاستیدا دەنگ و دروشمی ناخی هەموو شار و گوندەكان بوو.
بەڵام مەبەستی كوردانی ڕۆژهەڵات تەنیا پشتگیری لە خەبات و مافی گەلی كورد لە پارچەیەكی دیكەی كوردستان نەبوو. ئەوان لەم كارناڤاڵە بەرینە جەماوەرییەدا سیگناڵی خۆشیان بەڕاشكاوی بەگوێی دەسەڵاتی ئێران گەیاند و دەست و مستی خۆیان نیشانی دۆست و دوژمن دا و ئەو سیگناڵەیان بۆ هەموو دنیای دەرەوەش بەرێ كرد. گوڤاری “ئێكۆنۆمیست”ی لەندەن لە سەردێڕی وتارەكەی خۆیدا ئەو سیگناڵەی وەرگرتووە و ئاوا دەری بڕیوە: كوردی ئێرانیش ناڕازین!
جووڵەی كارناڤاڵەكان، فراوانترین و گشتگیرترین جووڵانەوەی هەموو ساڵانی ڕابوردوو بوو. زۆرترین دەنگی دایەوە و لە گونجاوترین هەلدا بەڕێوە چوو. ئەو جووڵەیە، بەپێچەوانەی وتەی بەعزێك كەسی بێ‌هیوا كە دەیانگوت ڕۆژهەلات نادیار و بێدەنگە و كڕ كەوتووە، ئیسباتی بەكردەوەی تواناكانی رۆژهەڵات بوو. ئێستا كە ئەو ڕووداوە پتر لە مانگێكی بەسەردا چووە و گشتپرسییەكەی باشووریش بەداخەوە بە ئاكامی دڵخوازی خۆی نەگەیشتووە، جێی خۆیەتی بەكورتیش بێ لێكدانەوەیەك لەو جووڵەیە بكرێت.
یەكەم: جووڵەی جەماوەریی ڕۆژی سێی ڕەزبەر نیشانی دا پێناسەی كورد بوون و ویستی نەتەوەیی لە كۆمەڵگادا تا چ ڕادەیەك بەرین و گرینگە. نیشانی دا ئەو باوەڕە و ئەو پێناسەیەی كە كۆمەڵە ڕاشكاوانە سەبارەت بە ڕاسپاردەی مێژوویی خۆی ڕایگەیاندووە، واتە ناساندنی كۆمەڵە وەكوو ئاڵاهەڵگری ڕزگاریی نەتەوەیی لە كوردستانی ڕۆژهەڵات، چەندە درووست و بەجێگەیە. بەپێچەوانەی تێگەیشتنی چەواشەی هەندێك كەسیش، هیچ ناتەباییەكی لەگەڵا چەپایەتی نییە.
دووهەم: نیشانی دا كە گرینگی دانی ئێمە بە خەباتی جەماوەری، بە بزووتنەوە جەماوەرییەكان، چەسپانی ئەو چەمكانە لە بیركردنەوە و جیهانبینیی كۆمەڵەدا چ جێگەیەكی گرینگیان هەیە، تا چ ڕادەیەك درووستن و چەندە لەم ڕووداوەشدا كاریگەر بوون. نیشانی دا كە گوتاری ئێمە لەسەر بزووتنەوە كۆمەڵایەتییەكان، هەر لە بچووك تا گەورەیان، تا چ ڕادەیەك دووربینانە بووە. لەڕاستیدا، ئەو گوتارە جارێكی دیكە لە ئەزموونی كۆمەڵگادا تاقی كرایەوە و وەڵامی خۆی وەرگرتەوە. هەروەها نیشانی دا دۆستایەتی و نزیكایەتیی بەردەوام لەگەڵا چالاكانی مەدەنی، چەندە درووست و بەجێگە بووە. لەو جووڵانەوەیەدا هەمووان نەك دژی یەك بەڵكوو لەگەڵا یەكتر بوون، بەرامبەر یەكتری نەوەستانەوە بەڵكوو هاوكار و هاوئاراستە بوون. لەڕاستیدا، پێشنیاری كارناڤاڵی ڕەنگەكانیش ئەوان دایان.
سێهەم: لەو جووڵە جەماوەرییە گەورە و كەم وێنەیەدا، كەمترین دروشمی حیزبی درا. هەر ئەوەش درووست و بۆ ئەو بۆنەیە و بۆ ئەو جووڵەیە گونجاو بوو. ئەوە ژیریی چالاكانی ناوخۆ بوو كە زانیان چۆن نەهێڵن بزووتنەوەكە پچڕپچڕ بێ و ببێتە بڕفێن بڕفێنی حیزبی و بەم جۆرە لە جەماوەری بوون و یەكگرتوو مانەوەی كەم بێتەوە و لەبار بچێ. بەڵام هەڵەیەكی گەورەیە ئەگەر ئەو سیاسەتە درووستە وا لێك بدرێتەوە كە گۆیا نەقشی حیزبەكانی كوردستانی ڕۆژهەڵات، وە لەوانە بەتایبەتی كۆمەڵە، كاڵ و كەمڕەنگ بۆتەوە یان بەگشتی نەقشی گەورەی ڕێكخستن لە بزووتنەوە سیاسی و كۆمەڵایەتییەكانی داهاتووشدا بە كەم بنرخێندرێ.
غەریزەی سیاسیی تەندروست و وزەی تەشخیسی هەست و ویستی جەماوەر، كە خۆی بەرهەمی پەیوەندیی فراوان و ئەزموونی دوور و درێژە، تێگەیشتن و مامەڵە لەگەڵا كردنی ژیرانەی بارودۆخەكە و ئەندازە ڕاگرتن، ڕێكخستن و ئاراستەپێدانی ئەو جووڵە جەماوەرییە و خستنەگەڕی هەموو توانا سیاسی و میدیاییەكان بۆ مسۆگەر كردن و بەسەركەوتن گەیاندنی، هەموو ئەوانە مۆركی كاری خورد و وردی شەو و ڕۆژی ساڵەهای ساڵی چالاكان و هەڵسووڕاوانی ڕێكخستنی پێوە دیارە. ئەمانەش خۆیان لەسەر بەستێنی گوتاری مەقبووڵی كۆمەڵە و كاری ورد و بەتاقەتی ساڵەهای ساڵە بۆ ناساندن و چەسپاندنی هاتوونەتە ئاراوە. تەنانەت بەشداریی زۆرێك لە دایكانی شەهیدان لە شاری سنە و حوزووریان لەو كارناڤاڵە گشتییەدا، خۆی نیشانە و سیمبۆلێك بوو كە دەریخست حیزبەكان و مێژوویان لە بزووتنەوەی ئەمڕۆی كورد دانەبڕاون، بەڵكوو چلۆن مێژووی كۆن و نوێ لەم جووڵە جەماوەرییەدا یەكیان گرتۆتەوە.
ئەو ئاكسیۆنە جەماوەرییە سەركەوتووە، ڕێك بەپێچەوانەی هەندێك لێدوانی بێ‌ئاگا، بەڵگەی سەلمێنەری ئەو ڕاستییە بوو كە ڕێكخستن، هەم حیزبی و هەم كۆمەڵایەتی، چ چەكێكی گەورەیە و چلۆن توانا و ئێنێرژیی مەزنی جەماوەر دەتوانێ بخاتە گەڕ. فێربوونی ئەم دەرسە گەورە بۆ ڕاسانی ڕاستەقینەی جەماوەریی سبەی ڕۆژمان حەیاتییە.
چوارەم: جووڵەی كارناڤاڵەكان، گرینگیی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی لەو چەشنە خەباتەدا دەرخست. ڕەنگە ئەمە یەكەم جووڵانەوەی گەورەی كۆمەڵایەتی لە كوردستان بێت كە تێیدا ئاوا بەفراوانی و بەسەركەوتوویی لە تەكنۆلۆژی نوێی پێوەندی و سایبێری كەڵك وەردەگیرێت. ئەمەش تەمرین و، فارس وتەنی رزمایشێكی، باش بوو بۆ جووڵانەوەكانی داهاتوومان. ڕووداوەكانی بانە و سنەش كە بەبۆنەی كوشتنی كۆڵبەران كەوتبوونە ڕێ، وەكوو تەمرینێك بوون لەو بووارەدا. جووڵەی كارناڤاڵەكان تا ئێستا گەورەترین تەمرینی ئەو شێوازە بووە كە خۆشبەختانە سەركەوتووانەش چووە پیش.
هۆكار و هاندەرێكی گەورە كە ئێوارەی ڕۆژی سێی ڕەزبەر، لە سنە و مەهاباد و شارەكانی دیكە حەماسەی كارناڤاڵەكانی خۆڵقاند، ئەوە بوو كە ئێرانی كۆماری ئیسلامی دژبەری ڕاستەوخۆ و بێ‌ئەملاولای مافی گەلی كورد لە دەرەوەی سنوورەكانی خۆشی و بەتایبەت دژبەری ئەو گشتپرسییە بوو. ئەمە وای لە كوردی ئێران كردبوو كە گشتپرسی وەكوو مەیدانێكی خەباتی خۆیان، وەكوو گۆڕەپانی ململانێی خۆیان و دوژمنی ڕاستەوخۆیان ببینن. ئەو لایەنەی كە ملهوڕانە هەڕەشەی لە هەرێمی كوردستان دەكرد، هەر ئەو لایەنەش بوو كە سی و هەشت ساڵە ئەوانیش دەچەوسێنێتەوە. ئەو سوپای پاسدارانەی كە شیروتیری لە كوردی ئەو دیوی سنوور دەسوو، هەر ئەویش بكوژی پاكترین و نازدارترین ڕۆڵەكانی ئەوان لەم دیوی سنوور بوو. ئاكسیۆنی كارناڤاڵەكان، هەم شادی كردن و ئاوات خواستن بۆ بەختەوەریی كوردی باشوور بوو، هەم سەركێشی و بەگژدا چوونەوەی دوژمنی ڕاستەوخۆی كوردی ڕۆژهەڵات.
بۆیە كاتێكیش سەرەنجام كەركووك، ئەو جۆرەی خامنەیی خۆی ددانی پێدا دەنێ و شانازیشی پێوە دەكا، بە ئەندازیاریی سوپای پاسدارانی ئێران داگیر كرایەوە، كوردی لای ئێمە بە شكست و پاشەكشەی خۆیانیان زانی و داخ و پەژارەیان لە هەمووان زۆرتر بوو. ئەو سەركەوتنە ژەهراوییە، بەدەسیسەی دوژمنێك بوو كە چل ساڵە پارەی جەرگیان لێدەكاتەوە.
بەدوای بەدەستەوە دانی كەركووك، خەم و شۆك هەموو كوردی داگرت، بە هەزاران گەنجی خوێنگرمی كوردستان هەستیان بە شكان و شەرمەزاری كرد. بەڵام ئەم شكانە، هەرچەند تاڵە، بەبڕوای من، نابێ ئێمەی كوردی ڕۆژهەڵات لەسەر درووستی و ڕەوا بوونی پشتگیرییەكەمان تووشی ڕاڕایی بكات. بڕیار لەسەر گشتپرسی بە ئێمە نەبوو، مەسئوولیەتەكەشی لە ئەستۆی ئێمە نییە، بەڵام پشتگریی گەرم و گوڕ و بوێرانەی كوردی لای ئێمە لەو گشتپرسییە، ئێستاش و دوای ئەو نسكۆیەی بەدوایدا هاتووە، بەتەواوی لەجێی خۆیدا بوو و خاڵێكی پرشنگداری خەباتی كوردی ڕۆژهەڵات و حیزبەكانیەتی.
با لەبیرمان نەچێتەوە ئەو گشتپرسییە، با شكانێكی كاتیشی بەدوادا هاتبێ، بەڵام كورد و داوكاریی ڕەوای مافی دیاریكردنی چارەنووسی ئەو گەلەی زیاتر لە هەموو كاتێك بە دنیا ناساند و پرسی كوردی لەسەر شانۆی سیاسەتی جیهانی بردە ئاستێكی دیكە. لەوەش گرینگتر، بەشێكی بەرچاوی نەسلی نوێی كورد لە ڕێگەی ئەم گشتپرسییەوە چاوی بەو خەباتە پشكووت كە نەسلی پێش و پێشترمان بە ئێمەمانانیان سپاردبوو، نەسلی ئێمەش لەم ڕێگەیەوە مەشخەڵی ئۆلیمپیادی نەپساوەی خەباتی كوردیان بەرەو سەربەخۆیی دایە دەست مێرمنداڵان و لاوانی ئێستامان. ئەو گشتپرسییە و هەروەها ئەو ستەم و ناحەقییەی كە لە كوردی باشوور كرا، ئاگرێكی ئازادیخوازی لە دڵی سەدان هەزار كوڕ و كچی كورددا كردۆتەوە كە بە ئوقیانووسێك لە پاساو ناكوژێتەوە و تۆوی ئیرادەیەكی بۆ ڕزگاری لە مێشكیاندا چاندووە كە بە هیچ هێرش و ڕەشەكوژییەكی بێبەزەییانەی حەشدی شەعبیش لە ڕیشە دەرنایە.
زۆر لە دەرسی مەدەرسە و مەكتەب گەورەتر، ئەو دەرسانەن كە میللەتێك لە مێژوو وەری دەگرێ. لەئێستادا هەزاران هەزار گەنجی كورد لەبەر دەم ئەزموونێكی گەورەی مێژووییدا وەستاون: ئەوە لە ئەستۆی ئێمەیە كە دەرسی خۆدۆڕاندن و پشتهەڵكردنیان فێر نەكەین، پێیان بڵێین دووبەرەكایەتی و خۆخۆری كوژەی كوردە، نەهێڵین ڕەشبینی بەری زەینیان بگرێ و ئاسۆیان لێڵ كا و دڵنیایان كەینەوە كە دوای شكان هەستانەوەیە.
لێكدانەوەی وردی سیاسەتەكان و ئەوەی كە ئایا ئەسڵەن دەبوایە بڕیاری گشتپرسی بدرێت یان نا، لەجێی خۆیدا، پێویستە، بەڵام با لەبیرمان نەچێتەوە ئەگەریش هەڵەیەك لە كاری سیاسەتمەداراندا بووبێت، خۆ دەنگی زوڵاڵ و بێخەوشی ئەو نەوەد و سێ دەرسەدەی هاواری ئازادی و ئازادژیانیان هەڵدا هەر لەمێژوودا دەمێنێتەوە و بانگەوازی نەوەكانی داهاتووش دەكا.
وێڕای سەرەخۆشی لە هەموو شەهیدانی ئەم دواییەی بەرگری لە كوردستان، ئەوەم بۆ دەمێنێتەوە بڵێم بەبێ هیچ دروشمبازییەك لەو بڕوایە دام كە سەركەوتنی یەكجاریی كوردستانی باشووریش لە گرەوی شۆڕشی كوردستانی ڕۆژهەڵات دایە. هەستانەوەی كوردی ڕۆژهەڵات، دەتوانێ دەسپێكی سەركەوتنی تارمایی شۆڕشی كورد لە رۆژهەڵاتی ناوین بێت، شۆڕشێك كە چیدی بە دەست تێكەڵاو كردنی هەموو كۆنەپارێزانی سەردەمیش ناشكێ.
تارمایی شۆڕشی كورد
