هەموو کاتێک پشتیوانی ناڕەزایەتییە جەماوەرییەكان بووین

وتووێژێك لەگەڵ هاوڕێ ڕفێق حسێن‌پەناهی، ئەندامی كۆمیتەی ناوەندیی كۆمەڵە سەبارەت بە ناڕەزایەتییەكانی ئەم دواییانەی كوردستانی ڕۆژهەڵات
سازدانی: سۆران ئازەربار

پرسیار: سەرەتای پرسیارەكانم بەوە دەست پێ دەكەم، لە ڕۆژانی ڕابردوودا خەڵكی شارەكانی بانە و سنە لە ناڕەزایەتی بە كوشتنی كۆڵبەران هاتنە سەر شەقام و دەنگی ناڕەزایەتی خۆیان بەرز كردەوە، چۆن بوو ئەم ڕووداوە ڕوویدا؟
وڵام: هەر وەكوو ئاگادارن ڕۆژی 13ی مانگی خەرمانان 2 كۆڵبەری خەڵكی ناوچەی بانە لە كاتی پەڕینەوە لە سنوور كەوتنە بەر دەستڕێژی هێزە نیزامییەكانی كۆماری ئیسلامی و بە داخەوە هەر دووكیان گیانیان بەختكرد ، ئەم ڕووداوە ناڕەزایەتێكی بەرینی خەڵكی ناوچەكەی لێ كەوتەوە و خەڵكی شاری بانە و دەورووبەری بە مەبەستی ناڕەزایەتی دەربڕین بە كۆمەڵ لە بەر درگای فەرمانداریی ئەو شارەدا كۆبوونەوە و داوایان لە بەرپرسانی شاری بانە و دەسەڵاتدارانی كۆماری ئیسلامی كرد كە بكوژەكان ڕادەستی دادگا بكرێن و لە هەمانكاتیشدا فەرمان بە هێزە نیزامییەكان بكرێ كە دەست لە تەقە كردن دژ بە كۆڵبەران هەڵبگرن، بەڵام بەداخەوە فەرمانداری شاری بانە هیچ وڵامێكی بە خەڵك نەدایەوە و شوێنی كارەكەی بە جێ هێشت، هەر بۆیە لە سەر داوای چالاكانی مەدەنیی شاری بانە و بانگەوازی كۆمەڵێك چالاكوانی سیاسی كوردستانی رۆژهەڵات، خەڵكی شاری بانە و دەرووبەری ڕۆژی دواتر مانگرتنێگی گشتیان بە داخستنی دوكان و بازاڕەكان بەڕێوە برد و حەشیمەتێكی زۆر لە خەڵكی بانە و ناوچەكە بە ڕێپێوانێكی هێمنانە بۆ گەیاندنی دەنگی ناڕەزایەتی خۆیان بەرەو بینای فەرمانداریی ئەو شارە بەڕێكەوتن؛ رژیم هێزێكی یەكجار زۆری دژە شۆڕشی هێنابووە ناو شار و شاری تەواو میلیتاریزە كردبۆوە سەرئەنجام توندوتیژی لە نێوان خەڵك و هێزە نیزامیەكاندا هاتە ئاراوە، هێزەكانی رژیم تەقەیان لە خەڵكی ناڕازی كرد و خەڵكێكی زۆریان بریندار و دەستگیر كرد و سەرەنجام بڵاوەیان بە ناڕازییان كرد، بەڵام خەڵكی بانە 3 رۆژ دواتریش هەر بەردەوام بوون لە مانگرتنەكەیان و دوكان و بازاڕەكانیان داخست .
پرسیار: بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی كە شارە سنووریەكان زیاتر لەگەڵ دەرد و ئازارەكانی كۆڵبەران ئاشنان بەڵام هاوكات لە گەڵ شاری بانە خەڵكی شاری سنەش هاتنە سەرشەقام بۆ پشتیوانی لە خەڵكی شاری بانە دژ بە كوشتنی كۆڵبەران، ئایا تەنیا هۆكاری سەرەكیی هاتنەسەر شەقامی خەڵكی شاری سنە كوشتنی كۆڵبەرانی سەر سنوور بوو یا ئەمە بیانوویەك بوو بۆ ئەوەی خەڵك دەنگی ناڕەزایەتی خۆیان دژ بە دەسەڵاتدارانی كۆماری ئیسلامی بەرزكەنەوە؟
وڵام: پاش ناڕەزایەتیی بەرینی خەڵكی شاری بانە كە لە سەر بانگەوازی چالاكانی مەدەنی ئەو شارەوە ڕێكخرابوو، ڕۆژی دواتر لە سەر بانگەوازی ( بازاڕییانی شاری سنە) خەڵكی شاری سنە هاتنە سەر شەقامەكان و دەنگی خویان خستە پاڵ دەنگی ناڕازییانی شاری بانە. ئەم ناڕەزایەتییانە لە كوردستان بە نیسبەت كوشتنی كۆڵبەران هەڵدەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ساڵەهایە لە شارە سنوورییەكان ئێمە ڕۆژانە شاهیدی كوشتنی كۆڵبەرانێكین كە لە نەبوونی كار و بە هۆی هەژارییەوە ڕوو لە كۆڵبەری دەكەن و بە داخەوە هەر لەماوەی ساڵانی ڕرابردوودا سەدان كۆڵبەر كەوتوونەتە بەر دەستڕێژی هێزە نیزامیەكان و كوژراون، كەیسی كۆڵبەران و ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بە كوشتنی كۆڵبەران بووە بە كەیسێكی جیهانی و هەموو ڕێكخراوە مافی مرۆڤی و ناوەندە جۆراوجۆرە جیهانییەكان ساڵانە دژ كردەوە نیشان دەدەن، چالاكانی سیاسی و مەدەنی و مافی مرۆڤی هەوڵی زۆریان داوە دەنگی كۆڵبەران بە گوێی كۆمەڵگای نێونەتەوەیی بگەیەنن بەڵام ئەوەی كە لەم ڕووداوەدا خەڵكی شاری بانە و دواتر شاری سنە نیشانیاندا، دەرخەری ئەم ڕاستیەیە كە گرفتی كۆمەڵایەتی و نەبوونی كار و هەڵسووكەوتی هێزە نیزامییەكان بە نیسبەت كۆڵبەران و خەڵكی كوردستان لەلایەك و لەلایكی دیكەوە كۆمەڵگای كوردستانی ڕۆژهەڵات خۆی بە هاودەرد دەزانێ لەگەڵ بنەماڵەی ئەو مرۆڤانەی كە ڕۆژانە لە سنوورەكان دەكوژرێن؛ ئەوە نیشان دەدات كە كۆمەڵگای كوردستان بێ تەفاوەت نابێ لە بەرامبەر هەر زوڵم  و زۆرێك لە هەر شوێنێكی كوردستاندا بكرێ، نیشانەی هاوچارەنووسییە كە هەر تاكێكی كۆمەڵگای كوردستان لە ژێر ناوی كورد بوون ڕۆژانە دەكەوێتە بەر دەستڕێژی هێزەكانی كۆماری ئیسلامی هەر بۆیە خەڵكی شاری سنە و شارەكانی دیكەش بە شێوەگەلی جۆراوجۆر ناڕەزایەتیان دەربڕی و پشتیوانیان لە خەڵكی شاری بانە كرد. خۆی ئەم ناڕەزایەتیانەی خەڵكی كوردستان بە نیسبەت ئەم كێشانەوە بە تایبەتی كێشەی كۆڵبەران، بە دڵنیایەوە كاریگەریی دەبێ لەسەر هەڵسووكەوتی هێزەكانی كۆماری ئیسلامی. ئەگەرچی ئەو كێشانە بە بوونی نیزامێكی دیكتاتۆری وەكوو كۆماری ئیسلامی كە هەموو دەرفەتەكانی بۆ دروست كردنی ژێرخانێكی ئابووری لە كوردستان لە بار بردووە ئەم كێشەیە چارەسەر نابێ ، بەڵام بێگومان دەسەڵات ئەم ڕاستیەی بۆ دەركەوت كە چیتر خەڵكی كوردستان بێ تەفاوەت نابێ بە نیسبەت ئەو كێشانەوە .
پرسیار:  كاریگەرییەكانی لە سەر بزوتنەوەی كوردی رۆژهەڵات چی بوو؟
وڵام: لە ساڵانی ڕابردوودا جۆڵانەوەگەلێك لە كوردستانی ڕۆژهەڵاتدا بوونی هەبووە كە لە هەموو دەرفەتێك كەڵكی وەرگرتووە كە خۆی نیشان بدات و هەر ماوە جارێك وەك بوركانێك لە دڵی كۆمەڵگادا بە بیانووگەلێكی جیاواز و بە شكڵی جۆراوجۆر خۆی نیشان داوە، بەڵام كەم جار بووە بە مەبەستێكی تایبەت و بۆ یەك ئامانج سەرتاسەریی بووبێتەوە و بەو شێوازە بەرینە خۆی پیشان بدات، ئەوەی لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا ئێمە لە كوردستانی ڕۆژهەڵاتدا شاهیدی بووین هەستانەوەی خەڵكە، خاڵێكی وەرچەرخانە لە مێژووی گشتگیر بوونی خەباتە. كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان بە دەست نەهامەتی و هەژاری و بێكاری و دەیان دەردی كۆمەڵایەتی و لە سەرەوەی هەموویانەوە بە دەست دەسەڵاتێكی هار و دیكتاتورەوە دەناڵێنی بۆیە ئەو وەرچەرخانە لەوەدایە كە ئەمجارە خەبات تەنیا تاك رەهەندی نییە، تەنیا لە سەر شانی شاخ نییە، بەڵكوو كۆمەڵگا بۆ دەرباز بوون لەم باروودۆخە خەریكە وەجووڵە دەكەوێت و چیتر خەڵك بێ تەفاوت نییە لە بەرامبەر ژێردەستەیی و ئەو هەموو بەڵایەی كە ڕۆژانە بە سەریدا دەبارێ. هەر بۆیە گرفتی كۆڵبەران گرفتی هەموو تاكێكی كوردە، كوژرانی كچێك لە مەهاباد (مەبەست كوژرانی فەریناز خوسرەوانی، خەڵكی شاری مهابادە) هەموو خەڵكی كوردستان داخدار دەكات، بێحورمەتی بە ژنانی مەریوان بە بێ حورمەتی بە هەموو تاكێكی كورد دەزانن، خەڵكی كوردستان خۆی بە خاوەنی رۆڵە ئیعدامكراوەكانی دەزانێت، ژینگەی كوردستان دەپارێزن، شەقام و كۆڵانی كوردستان پاك و خاوێن ڕادەگرن، دەیان كەمپی تەركی مادەی هوشبەر درووست دەكەن، هەوڵ دەدەن میهرەبانی پەرە پێ بدەن، لە نەورۆزەكاندا پارێزگاری لە ماف و كولتوور و زبان و جێژن و شادییەكانیان دەكەن و كەرنەڤاڵی ناڕەزایەتی بەرێوە دەبەن، دەیان كەمپەینی جۆراوجۆر لەوانە سێشەممە بێ ماشینەكانی بۆ پارێزگاری لە ژینگە و كەمپەینی داكۆكی لە مافی زیندانیانی سیاسی و مەدنی و دەیان كار و چالاكی لەوانە كۆڕە شیعر و كۆڕی فەرهەنگی و ئەدەبی درووست دەكەن. كۆی ئەم جۆڵانەوانە زیندوو بوونی خەبات لە كوردستانی رۆژهەڵات پیشان دەدات بۆیە لێرەدایە ئەوەی لە ڕۆژانی رابردوودا بینرا ئەو بلۆغە فكرییەیە كە ساڵانێكە هەموو هێزە سیاسییەكان لەلایەك و هەموو ئەو بزووتنەوە چكۆلانە بە تاقەت و بە حەوسەلەوە خشت لەسەر خشت دایاننا تا بگات بەوەی كە خزمەت بەو ئامانجە گەورە كە خەباتە بۆ گەیشتن بە ئازادی و گەیشتن بە مافی نەتەوەی كوردە، لە كوردستانی رۆژهەڵات بكات.

پرسیار: لە دوو هەفتەی ڕابردوودا دوو جوڵانەوەی گەورە سەرجەم شارەكانی كوردستانی گرتەوە، یەكیان لە ناڕەزایەتی بە كوشتنی كۆڵبەران و ئەویتریش پشتیوانی لە ڕێفراندۆمی كوردستانی باشوور، لە ڕوانگەی ئێوەوە تایبەتمەندییە هاوبەشەكانی ئەم دوو جوڵانەوە جەماوەریەی كوردستان چین؟
وڵام: ئەوەی لەم ڕۆژانەی ڕابردوودا لە كوردستانی ڕۆژهەڵات بۆ پشتیوانی لە پڕۆسەی گشتپرسی و سەربەخۆیی كوردستانی باشوور خەڵك هاتنە سەر شەقامەكان و بە جل و بەرگی كوردی و بە گوڵی سوور و ئاڵای كوردستان و بە دروشمی بژی كۆمەڵە و بژی ڕێبەرانی شەهید، ئەوە دەرئەنجامی ماندوو بوونی ساڵانێك كار و چالاكی هەمە لایەنەی كۆمەڵانی خەڵكی كوردستانە، بۆیە لێرەدا دەمەوێت ئاماژە بەوە بدەم كە جۆڵانەوەی كوردستانی ڕۆژهەڵات قوناغێكی تازەی دەستپێكردووە، شەقامی كردووەتە سەنگەری دەربڕینی خواستەكانی، خاڵێكی گرنگیش ئەوەیە یەكگرتوویی و یەكڕەنگی و یەكڕیزییە كە لەم خوپیشاندانانەدا زۆر بەر چاو بوو، كەوابوو جێی خۆیەتی لەوە بەولاوە هەموو هێزەكانی ڕۆژهەڵات بە تەعامولێكی درووستەوە ڕێبەرایەتی ئەم جۆڵانەوانە بكەن و بە باشترین شێوە گوتاری هەر دوو خەباتی سیاسی و مەدەنی یەك ئاراستە بكەن.

پرسیار: ئێوە وەك كۆمیتەی زاگرۆسی كۆمەڵەی شۆڕشگێڕ چ دەورێكتان هەبوو لە دوایین ڕووداوەكانی شارەكانی كوردستانی ڕۆژهەڵات؟
وڵام: ئێمە وەكوو كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران، مێژوویەكی پرشنگدارمان هەیە لە پەیوەند لەگەڵ ئەم بزووتنەوانەدا، لە بەر ئەوەی حیزبی ئێمە خۆی هەڵقوڵاویی بزووتنەوە جەماوەری و كۆمەڵایەتیەكانە، كۆمەڵە رێبەری موقاومەتی مەدەنی بووە لە كوردستاندا. سەرەتای دەستپێكی شەڕ لە كوردستان بە دوای شۆڕشی گەلانی ئێراندا دەیان حەرەكەتی مەدەنی بە فەرمانی كۆمەڵە ئەنجام دراوە كە لە مێژوودا تومار كراوە لەوانە كۆچی مێژوویی شاری مەریوان و شارەكانی دیكەی كوردستان بۆ پشتیوانی لە خەڵكی مەریوان. كۆمەڵە ئەزموونی درووست كردنی جەمعیەتەكانی بووە لە كوردستاندا، یەكێتی جوتیاران و ئەنجوومەنی دیفاع لە مامۆستایان و ئەنجوومەنی دیفاع لە ئازادی و دەیان شكڵ و شێوازی دیكە كە هەر هەمووی كۆمەڵە ڕێبەریی دەكرد. ئێستاش و لەم سەردەمەدا ئێمە وەكوو كۆمەڵە هەموو هەوڵمان ئەوە بووە كە ئەو جۆڵانەوانە خۆی كاری خۆی بكات، هەموو هەوڵی ئێمە ئەوە بووە و دەبێت لە داهاتووشدا كە ئەنجامی ئەو كارە وردانە و مەدەنییانە بخرێتەوە سەر یەك و ئاراستەی درووست بە خۆیەوە بگرێ، لەم ساڵانەی دواییدا زۆرمان هەوڵ داوە كە پێش بە دەستێوەردانی حیزبی بگرین و ئێمە یارمەتیدەریان بین، پێشیان پێ نەگرین و هانیان بدەین مەدەنییانە خەباتی خویان بەڕێوە بەرن. بەڵام لە كەس شاراوە نییە كۆمەڵە خاوەنی ڕێكخستنێكی بەهێزی جەماوەرییە لە كوردستانی ڕۆژهەڵاتدا، ڕێكخستنەكانی كۆمەڵەش بەشێكی گەورە بوون لە بەرین كردنەوەی ئەو جۆڵانەوانە، چالاكان و هەڵسووڕاوانی ئێمە یەك جاریش بێ تەفاوەت نەبوون بە نیسبەت ئەو ڕووداوانەی كە لە كوردستان ڕوودەدەن، بەڵكوو پیشڕەوی هەموو چالاكییەكان بوون. سەبارەت بەم دوو ڕووداوەی كوشتنی كۆڵبەران و پشتیوانی لە پرۆسەی گشتپرسی و سەربەخۆیی كوردستانی باشووریش لە هەر دوو ڕووداوەكەدا دەوری گەورە و دیارمان هەبووە، پشتیوانی خۆمان هەر زوو دەربڕی لەو ناڕەزایەتییانەی كە بەرامبەر بە كوشتنی كۆڵبەران كرا، بۆ پشتیوانی لە پڕۆسەی گشتپرسی و سەربەخۆیی كوردستانی باشووریش ئێمە دەوری سەرەكیمان هەبوو لە هاندانی خەڵك بۆ سەر شەقامەكان