عەبدوڵڵا موهتەدی
هەفتەكانی داهاتوو شاهیدی بەڕێوە چوونی پازدەهەمین كۆنگرەی كۆمەڵە دەبین. گرتنی كۆنگرەكان بە ڕێك و پێكی و بەشێوەیەكی یاسایی و بەگوێرەی پێڕەوی ناوخۆ، بۆ حیزبێك كە تەنیا دوو ساڵا لە نزیكەی پێنج دەهەی تەمەنی توانیویەتی لە كۆمەڵگایەكی نیمچە ئازاد بەسەر بەرێ، لە خۆیدا دەسكەوتێكە. بەڵام پەیامی كۆنگرەی پازدە زۆر لەوە زیاترە كە تەنیا بەجێ گەیاندنی ئەركێكی ئەساسنامەیی بێت. ئەو كۆنگرەیە لە بارودۆخێكی پڕ لە گۆڕانكاری و پڕ لە چاوەڕوانیدا بەڕێوە دەچێت. با پێشەكی چاوێك بەسەر ئەو بارودۆخە تایبەتەدا بگێڕین.
چەند ساڵێكە هەموو ناوچەكە بە قەیرانێكی قووڵدا تێپەڕ دەبێت و ململانێ جیهانی و ناوچەییەكان ئەو مەڵبەندەی كە كوردی تێدا دەژی كردویانەتە مەیدانی پێكدادان و شانۆی گۆڕانكارییە یەك لە دوای یەكەكان. ئەو بارود‌وخە هەم نەهامەتی و كارەساتی لێكەوتۆتەوە و هەم هەلیشی خوڵقاندووە.
كوردستانی رۆژهەڵات، بەڵام، تا ئێستا بەزۆری لە پەراوێزی ئەو رووداوانەدا بەسەری بردووە. تا ئێستاش ئەو دەرفەتانەی لەم ساڵانە و بگرە لە بیست سی ساڵی رابوردوودا بۆ پارچەكانی دیكەی كوردستان خوڵقان و بوون بە هۆی ئەوەی لەبن داردوپەردووی مێژووی داسەپاوی ستەمكار و ناداداپەروەرانە سەر بهێننە دەر و خۆیان بخەنە ناو رۆژەڤی جیهانییەوە، بۆ كوردی ئێران نەهاتۆتە پێش. ئێرانی كۆماری ئیسلامی، ئێستاشی لەگەڵا بێ، توانیویەتی چەپۆكی قورسی خۆی بەسەر سەری خەڵكەكەیەوە ڕاگرێ و دەستی تێكدەر و ئاژاوەگێڕیشی بۆ هەموو دەوروبەر درێژ بكا.
لەلایەكی دیكەوە گرفتەكانی كۆماری ئیسلامیش كەم نین و گورچووبڕیشن و ئەوەش پێویستی گۆڕان و دەرفەتی گۆڕانكاری دەهێنێتە ئاراوە و كوردستانی رۆژهەڵاتیش دەتوانێ دەورێكی بەرچاوی لەو ئاڵوگۆڕەدا هەبێت و سوودی گەورەشی لێوەر بگرێت. ئەو گرفتانە بەكورتی و پوختی چین؟
نیزامی ویلایەتی فەقیە، وەكوو نیزامێكی تۆتالیتەری ئیدیۆلۆژیك، دەمێكە لە بوواری داسەپاندنی فەرهەنگ و گوتار و شێوازی دڵخوازی ژیان بەسەر كۆمەڵگادا دۆڕاوە و بەتەواوی ئیفلاسی كردووە. دەسەڵاتداران بۆخۆِشیان هەستیان بەو هوڵۆڵا بوونە كردووە و دەزانن كە نەوەی نوێی كۆمەلگایان بۆ هەمیشە لە كیس چووە.
هەروەها لە بوواری ئابووری و هێنانە ئارای مۆدێلێك بۆ پەرەسەندن و گەشەی ژیانی ئابووری كۆمەڵگاش بەتەواوی پەكیان كەوتووە. دەسەڵاتی ئاخوندەكان و “بەرادەرانی” سپای پاسداران، ئێرانی نوقمی گەندەڵییەكی خەیاڵی، رانتخۆری، بێسەرەوبەریی و فڕێن فڕێن، پەككەوتنی بەشی زۆری كەرتی بەرەهەمهێنان، بێكارییەكی لەڕادەبەدەر، دابەزاینی نزیكەی چل دەرسەدی خەڵك بۆ ژێر هێڵی هەژاری، فەوتانی ژینگە و قەیرانێكی قۆۆڵی بێ‌ئاوی كردووە. ئێرانێكی كە دەیتوانی و دەبوایە لە پەرەسەندنی ئابووریدا ململانێی لەگەڵا كۆریای باشور و ژاپۆن كردبایە، ئێستا لەو بووارەدا زەلیل و گردەنشینە. هەموو سەرچاوەی دارایی و مرۆیی و زانستی ئێرانیان لەپێناو دروست كردنی ئیمپەڕاتۆرییەكی فراوانخوازی شیعە لەناوچەكەدا بەزایە برد و بەرنامە ئەتۆمییەكەشیان كە بۆ گارانتی كردنی پاراستنی ئەو ئیمپەڕاتۆرییە خستبوویانە گەڕ، ئەوەندی دیكە نانی سەر سفرەی میلیۆنەها بنەماڵەی ئێرانی بڕی. بەگوێرەی ئاماری خۆیان ئێران لەو ساڵانەدا پتر لە حەوسەد میلیارد دۆلاری لە بازاڕی نەوت دەست كەوت. ئەو بوودجە خەیاڵییەیان، كە دەكرێ وڵاتێكی نوێی سەرلەبەر پێ دروست بكرێ، لەلایەكەوە بەدزی و گەندەڵی و لەلایەكی دیكەشەوە بەو بەرنامە ئیمپەڕاتۆریخوازانەیە بەفیڕۆ دا و وڵاتیان لەسەر ساجی عەلی دانا. هەموو ئەوانەش راستەوخۆ لە بندەست و لەژێر چاوەدێری خودی “رەهبەری” دا هاتنە كایەوە.
سازانی ئێران لە گەڵا ئەمریكا لەسەر بەرنامەی ئەتۆمی، تەنیا لەبەر ئەو زەلیلییە ئابوورییە بوو و هیچی تر. بەڵام دوای واژۆ كردنی ئەو رێككەوتننامەیە و دوای ئەوەش كە دەوڵەتی ئۆباما دەرفەتێكی زێڕینی بۆ گەڕانەوە بۆ نێو كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی و بووژانەوی ئابووری بۆ خوڵقاندن، نیشانیان دا كە گرفتی ئێران تەنیا سزا ئابوورییەكان نییە، گرفتی گەورەتر ئەو دەرد و نەخۆشییە گرانانەن كە سیستەمی ئابووری وڵاتیان تەنیوە و بنەماكەیان لە نیزامی سیاسی وڵاتەكە دایە. هەر بۆیەش چاكسازییەكی راستەقینە لە بوواری ئابووریدا پێویستی بە گۆڕانكارییەكی بنەڕەتی لە نیزامی سیاسیدا هەیە. ئەو رێككەوتنە ئەتۆمییە ئەگەر نەبوو بەهۆی بووژانەوەی ئابووری و ئاوەدان كردنەوەی ژیانی خەڵك، بەڵام بوو بە سەرچاوەیەك و هۆكارێك بۆ پڕكێشی زیاتر و دەستدرێژی زۆرتری كۆماری ئیسلامی لە ناوچەكەدا و ئەوەش بێجگە لە قووڵتر كردنەوەی قەیرانی ناوچەیی و جیهانی بۆ ئێران و سەرلەنوێ داخرانەوەی دنیا بەڕووی ئەو وڵاتەدا هیچ سوودێكی نەبووە و نایبێت.
سەرباری ئەوانە هەموو، ناكۆكی نێوخۆیی و شپرزی و تێكچوونی شیرازەی دەسەڵات بەشێوەیەكی بەرچاو لە زیاد بووندایە. لەو ناوەدا سپای پاسداران ددانی بۆ پچڕینی پشكی لەوە گەورەتریش لە ئابووری و دارایی و سیاسەتی دەرەكی و ئەمنیەتی ئێران تیژ كردووە. لەبیریشمان نەچێتەوە كە “بزووتنەوەی سەوز” كاریگەرییەكی گەورەی لەسەر سڕینەوەی ڕەوایی نیزامی كۆماری ئیسلامی لەبەر چاوی خەڵكی ئێران و دنیا بەجێ هێشت كە بە سەركوت و ئیعدامەكانی دواتریش قەرەبوو نەكرایەوە و ناشكرێتەوە.
گرفتێكی تازەی كۆماری ئیسلامیش ئەوەیە كە دەوڵەتی تازەی ئەمریكا وا دیارە چیدی بە سیاسەتی چاكە كردن و جنێو خواردن لەئێران ڕازی نییە و دەیەوێ سیاسەتێكی نوێ بگرێتە بەر و لەگەڵا هاوپەیمانانی دێرینی خۆی، واتا ئیسراییل و سعودیە، ئاشت بێتەوە و لەجیاتی ئەوەی وەك ئۆباما داوایان لێبكا كە جێ بۆ ئێران لە ناوچەدا بكەنەوە، بەپێچەوانە داوای لەوان ئەوەیە كە جێ بە ئێران لێژ بكەن. ئەگەر ئەو سیاسەتە ببێتە رێبازی پەسەندكراوی دەوڵەتی ئەمریكا، دەتوانێ دەستێوەردان و ئاژاوەگێڕی ناوچەیی و ئیمپەراتۆریخوازی كۆماری ئیسلامی ئێران تووشی بەربەستی جیددی بكاتەوە.
ئەمانە كورتەیەكن لە بارودۆخی گشتی ئێران. رژیمی كۆماری ئیسلامی كوردستانیشی وەكوو هەمیشە كردۆتە ئامانجی سەركوت و گرتن و ئیعدام، بەڵام نە توانیویەتی و نە دەشتوانێ چۆك بە خەڵك دا بدا و نە دەستیان پێ لە خەبات بۆ داخوازییە ڕەواكانیان هەڵبگرێ. جم و جۆڵی دو ساڵی رابوردووی خەڵكی كوردستان، بە هەموو بزووتنەوە گەورە و چكۆڵەكانەوە، هەر لە خۆپیشاندنی موعەلیمانەوە بگرە تا گرتنی بەرفراوانی بیست و شەشی ڕێبەندان و ئەسپەردە كردنە گەورەكانی سیما خۆشەویستەكانی ناو خەڵك تا گرتنی شكۆداری جەژنی نەورۆز و زۆر نموونەی ورد و درشتی دیكە گەواهی ئەو ڕاستییەن.
بەڵام بە هەموو ئەوانەشەوە ئایا كوردستانەكەمان و خۆمان ئامادەیی بەرەوڕوو بوونەوە، یان باشترە بڵێن ئامادەیی و توانای دنە دان و رێكخستن و قۆستنەوەی ئەو گۆڕانكارییانەمان هەیە؟ جوابی ساكار بەو پرسیارە هاسان نییە. نە دەتوانین بڵێین ئامادە و تەیارین و نە بێ¬توانا و دەستەوەستانیشین. لەباتی ئەوەی چاوەڕوان بین گۆڕانكاری بەسەرماندا ببارێ، جێی خۆیەتی بپرسین بۆ خۆ تەیار كردن، نەك هەر خۆ تەیار كردنی حیزبەكەمان، بەڵكوو بۆ تەیار كردنی هەموو كۆمەڵگا، بۆ تەیار كردنی رۆژهەڵات، دەبێ چی بكرێت و چ بەرنامە و پرۆژەگەلێك ڕەچاو بكرێت؟ لەڕاستیدا، كار كردن لەو پێناوەدا پوختەی رۆحی كۆنگرەی پازدەهەمی كۆمەڵەیە.
دەبێ كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان بەو قەناعەتە بگەن كە كلیلی گۆڕانكاری بەر لە هەموو كەس لە دەست خۆیان و یەكگرتووییان دایە. هیچ رژیمێكی دیكتاتۆری، تەنانەت بەهێزترینیشیان و ئەگەر وەكوو كۆماری ئیسلامی كلۆر و داڕزیویش نەبێت، سەرەنجام لەحاست ئیرادەی جەماوەری وشیار و ڕِاپەڕیو بێ‌توانا و پەككەوتەیە. ئەگەر خەڵك ساغ و تەیار و لێبڕاو بن، هەلی گونجاو هەر هەڵدەكەوێ. ئەركی ئێمە خزمەت كردن بەو خۆ تەیار كردنەی كۆمەڵگا نەك هەر لە ئاستی حیزبی بەڵكوو لە ئاستێكی جەماوەرییە. لە راستیدا، خۆ تەیار كردنی حیزبیش هەر بۆ خزمەت كردن بە تەیار كردنی كۆمەڵگایە.
لە ئاستی حیزبیدا دەزانین كە دەبێ راگەیاندنمان بەهێزتر و كارامەتر بكەین، كاری رێكخستنمان لەناوخۆی وڵات بەرینتر و مۆدێرنتر بكەین، سەرچاوە داراییەكانمان بەهێزتر بكەین و پێش بە قەیرانی دارایی بگرین، چالاكی پێشمەرگانە بەهێزتر و وریایانەتر بكەین، چاكسازییەكی باش لە رێكخراوی دەرەوەی وڵاتماندا بكەین، چاوی پاراستنی ئەمنیەتمان بكەین بە چوار بۆ ئەوەی كاری تێرۆریستی و خراپكارانەی رژیمی كۆماری ئیسلامی باشتر پووچەڵا بكەینەوە، پەیوەندییە جیهانییەكانمان پەرە پێبدەین بۆ ئەوەی كە پرسی كوردی رۆژهەڵات و داخوازییە ڕەواكانی باشتر بە دنیا بناسێنین و پشتگیری و هاوپشتی زۆرتری بۆ دەستەبەر بكەین، پەروەردەمان بەهێزتر كەین و پێشمەرگە و كادری لێوەشاوە بار بێنین، یەكڕیزی و پتەوی لەشكان نەهاتوو بكەین بە دروشمی خۆمان و هتاد. بۆ ئەنجامی ئەوانەش، سەركردایەتییەكی فراوانتر و لەهەمان حاڵدا ساغ و پڕكار و خاوەن بەڵێن و تێكۆشەر پێویستە كە بتوانێ بەرگەی سەختی و رۆژانی دژوار بگرێت و توانای باوەش بۆ كردنەوە و قۆستنەوەی رۆژانی كرانەوە و هەستانی جەماوەریشی هەبێت. بەئەنجام گەیاندنی ئەو ئەركانەش كاری رۆژێك و دووان نییە، بەڵكوو كاری چڕوپڕی مانگەها و زیاتریشی بەدوای كۆنگرەدا پێویستە.
كۆنگرەی پازدەهەم، بەبڕوای من، بێجگە لەو هەنگاوە عەمەلییانە دەبێ گردوكۆی بەرنامە و سیاسەتەكانی بۆ قۆناغی داهاتوو لە بەڵگەنامەیەكی كورت و پوختدا دیاری بكات و هەمووان بزانن سەرخەتی سیاسەتەكانی كۆمەڵە بۆ دەورەی داهاتوو چییە و بە چ ئاراستەیەكدا دەڕوا و هەوڵ دەدا كۆمەڵگا بە چ ئاراستەیەكدا هان بدا و رێك بخا.
بەڵام هەموو ئەوانەش بكەین، هێشتا شتێكی گەورەمان كەمە، ئەویش كۆ كردنەوەی هەموو حیزبەكانی كوردستانی رۆژهەڵات و دواتر هەموو كەسایەتی و جەماوەر لە دەوری پلاتفۆرمێكی هاوبەشە. بەبڕوای ئێمە، یەكگرتوویی حیزبەكان هەنگاوێكی مێژووییە لەپێناو تەیار كردن و بووژانەوە و هەستانی رۆژهەڵات كە ئاوات و ئارەزووی هەموومانە. یەكگرتوویی گەورەترین و كاریگەرترین هەنگاوە لەپێناو ئەو بووژانەوە و هەستانەدا.
هەمووان دەزانن كە كۆمەڵەی شۆڕشگێڕ ئاڵاهەڵگری یەكگرتوویی حیزبەكانی كوردستانی رۆژهەڵاتە و بەكردەوەش هەموو كۆسپێكی لەسەر رێگەی ئەو یەكگرتووییە لابردووە. دروشمی “بەرەی كوردستانی” پازدە ساڵا لەوە پێش لەلایەن كۆمەڵەوە هەڵگیرا و بەكردەوەش كاری بۆ كرا و خۆشبەختانە بوو بە گوتاری جێی پەسندی كۆمەڵگا. ئەوە ئێستاش هەر ئاواتی ئێمە و ئامانجێكی تێكۆشانمانە، بەڵام با ئەگەر هێشتا پێكهێنانی بەرە بە قورس دەزانرێ و هێشتا هەمووان ئامادەیی ئەو هەنگاوەیان نییە، لە كۆكردنەوەی هەمووان لە دەوری پلاتفۆرمێكی هاوبەشەوە دەست پێبكەین.
پلاتفۆرمی هاوبەش كە ماوەی ساڵێكە لەلایەن ئێمەوە هاتۆتە گۆڕێ و پێشنیار كراوە، ڕێك ئەو هەنگاوەیە كە بە كاریگەرترین شێوە لە خزمەت هیوا بەخشین و تەیار كردنی رۆژهەڵات دایە. ئەو پلاتفۆرمە، كە خۆشبەختانە تا ئێستا دژبەرێكی نەبووە، سەرەتا لە حیزبەكانەوە دەست پێدەكا و هەموو كەسایەتی و هەموو كۆمەڵگای مەدەنیش دەگرێتەوە، جێی خۆیەتی بكرێتە دروشمێكی سەرەكی كۆنگرەی پازدەهەمی كۆمەڵە.
بە سەر و دڵی خۆش و بەهیوای سەركەوتنی پڕاوپڕی كۆنگرەی پازدەهەم.
بەرەو یەكگرتوویی رۆژهەڵات: كۆنگرەی پازدەهەم و ئەجێنداكەی
